اقبالنامه نظامي

بکوشيد تا در خروش آورد
نوائي که در خفته هوش آورد

ستوري مسين ديد در پيکرش
يکي رخنه با کالبد در خورش

چو انگشتري ديد در مشت خويش
نهادش بزودي در انگشت خويش

طبق پوش برداشت از خون در
ز در دامن شاه را کرد پر

فلک راز لب حقه پرنوش کرد
جهان را ز در حلقه در گوش کرد

در انديشه يا در نظر جويمش
چو پرسند جايش کجا گويمش

در اينجا کني کشت و کارنوي
در آنجا بر کشته را بدروي

در اين گردد از حال خود هر چه هست
در آن بر يکي حال بايد نشست

چو آتش در او گرم دل گشت شاه
به تندي در او کرد لختي نگاه

به هر حرفتي در که ديديم ژرف
درستي نديديم در هيچ حرف

تعجب روانيست در راه او
نبايد جز او در نظرگاه او

دو رويست خورشيد آيينه وش
يکي روي در چين يکي در حبش

هوس بين که چندين هزار آدمي
نهند آز در جان و زر در زمي

رهي در و برگي در آن راه ني
ز پايان منزل کس آگاه ني

فرو بستن کار در ره بود
گشايش در آن نيز ناگه بود

بنفشه چو در گل بود ناشکفت
عفونت بود بوي او در نهفت

بسا آب ديده که در ميغ تست
بسا خون که در گردن تيغ تست

ببين تا چه خون در جهان ريختي
چه سرها به گردن در آويختي

دگرگونه ديدم در آن سبز باغ
که چون پرنيان بود در پرزاغ

چو لختي رود در سر آرد حجاب
که آيد نورد زمين در حساب

در آن ماهيان کرده از جزع ناب
نماينده تر زانکه ماهي در آب

در او رفت سالار فرهنگ و هوش
چو در گنبد آسمانها سروش

خدائي نه و ده خدايان بسي
نه در کس دهائي نه در ده کسي

فراوان در آن وادي الماس بود
که روشن تر از آب در طاس بود

بتي ساختند آن همه زر در او
بجاي دو چشم آن دو گوهر در او

در اين آب شوريده خواهم نشست
که رازي خدا را در اين پرده هست

در آن شهر از آن روز رسم اوفتاد
که در جنبش آيد دهل بامداد

بسي گنج در پيش خاقان کشيد
وز آنجا سپه در بيابان کشيد

همه در خرام و خورش ناسپاس
نه بيني در ايشان کس ايزد شناس

ز دزدان نداريم هرگز هراس
نه در شهر شحنه نه در کوي پاس

چو اسکندر آيينه در پيش داشت
نظر در تنومندي خويش داشت

نه در طبع نيرو نه در تن توان
خميده شده زاد سرو جوان

نبردم به سر عمر در غافلي
مگر در هنرمندي و عاقلي

گشادم در هر ستمکاره اي
ندانم در مرگ را چاره اي

کاميد بهي در شهنشه نديد
در اندازه کار او ره نديد

در آن شب بدانگونه بگداخت شاه
که در بيست و هفتم شب خويش ماه

به صبري که در ناشکيبا بود
به شرمي که در روي زيبا بود

چو هنگام رفتن در آيد فراز
کنم بر فرشته در ديو باز

فلاطون چو در رفتن آمد چه گفت؟
که ما نيز در خاک خواهيم خفت

چو آن ياوري نيست در دست و پاي
که در مهد مينو کنم تکيه جاي

مخزن الاسرار نظامي

در هوس اين دو سه ويرانه ده
کار فلک بود گره در گره

جام سحر در گل شبرنگ ريخت
جرعه آن در دهن سنگ ريخت

زاتش و آبي که بهم در شکست
پيه در و گرده ياقوت بست

خون جهان در جگر گل گرفت
نبض خرد در مجس دل گرفت

روز شده با قدمش در وداع
زامدنش آمده شب در سماع

يا عليي در صف ميدان فرست
يا عمري در ره شيطان فرست

پاي فرو رفته بدين خاک در
با فلکم دست به فتراک در

تا سخن آوازه دل در نداد
جان تن آزاده به گل در نداد

در تک آنراه دو منزل شدم
تا به يکي تک به در دل شدم

هفت خليفه به يکي خانه در
هفت حکايت به يک افسانه در