منطق الطير عطار

گر شما باشيد و گرنه در جهان
اوست مطلق پادشاه جاودان

صد هزاران عالم پر از سپاه
هست موري بر در اين پادشاه

کي شود پروانه از آتش نفور
زانک او را هست در آتش حضور

جمله با پروانه گفتند اي ضعيف
تا به کي در بازي اين جان شريف

چون همه در عشق او مرد آمدند
پاي تو سر غرقه درد آمدند

حاجب لطف آمد و در برگشاد
هر نفس صد پرده ديگر گشاد

شد جهان بي او حجابي آشکار
پس ز نور النور در پيوست کار

جمله را در مسند قربت نشاند
بر سرير عزت و هيبت نشاند

روي يوسف باز مي نشناختند
خويش را در پيش او انداختند

چون نگه کردند آن سي مرغ زار
در خط آن رقعه پر اعتبار

مي نداني تو گداي هيچ کس
مي فروشي يوسفي در هر نفس

در تحير جمله سرگردان شدند
باز از نوعي دگر حيران شدند

ور نظر در هر دو کردندي بهم
هر دو يک سيمرغ بودي بيش و کم

بود اين يک آن و آن يک بود اين
در همه عالم کسي نشنود اين

کشف اين سر قوي در خواستند
حل مايي و توي درخواستند

جمله در افعال مايي رفته ايد
وادي ذات صفت را خفته ايد

محو او گشتند آخر بر دوام
سايه در خورشيد گم شد والسلام

چون همه خويش با خويش آمدند
در بقا بعد از فنا پيش آمدند

چون نه اين ماند نه آن در ره ترا
خواب چون مي آيد اي ابله ترا

در نگر تا اول و آخر چه بود
گر به آخر داني اين آخر چه سود

نطفه پرورده در صد عز و ناز
تا شده هم عاقل و هم کار ساز

کرده او را واقف اسرار خويش
داده او را معرفت در کار خويش

نيست شو تا هستيت از پي رسد
تا تو هستي، هست در تو کي رسد

پادشاهي بود عالم زان او
هفت کشور جمله در فرمان او

داشت آن خسرو يکي عالي وزير
در بزرگي خرده دان و خرده گير