منطق الطير عطار

پاک بازي کو به شهوت نان خورد
هم در آن ساعت قفاي آن خورد

چون درآمد شب، سر آن پاک زاد
مدبري در آستان او نهاد

گفت ذو النون مي شدم در باديه
بر توکل، بي عصا و زاويه

در خزانه تاديت مي ماندم
مي کشم تا تعزيت مي ماندم

چون برآمد آفتاب روي من
کي بماند سايه اي در کوي من

سايه چون ناچيز شد در آفتاب
نيز چه والله اعلم با الصواب

مي ندانم هيچ کس در کون يافت
دولتي کان سحره فرعون يافت

يک قدم در دين نهادند آن زمان
پس دگر بيرون نهادند از جهان

گرچه هستم من به صورت بس ضعيف
در حقيقت همتي دارم شريف

زان زني پيري به خون آغشته بود
ريسماني چند در هم رشته بود

اين زمن بستان و با من بيع کن
دست در دست منش نه بي سخن

خنده آمد مرد را، گفت اي سليم
نيست درخورد تو اين در يتيم

هست صد گنجش بها در انجمن
مه تو و مه ريسمانت اي پيرزن

آن ز همت بود کان شاه بلند
آتشي در پادشاهي او فکند

چون بپا کي همتش در کار شد
زين همه ملک نجس بيزارشد

اهل همت جان و دل درباختند
سالها با سوختن در ساختند

مرغ همتشان به حضرت شد قرين
هم ز دنيا در گذشت و هم ز دين

شيخ غوري، آن به کلي گشته کل
رفت با ديوانگان در زير پل

همت آمد همچو مرغي تيز پر
هر زمان در سير خود سر تيزتر

گر بپرد جز ببينش کي بود
در درون آفرينش کي بود

ديگري گفتش که انصاف و وفا
چون بود در حضرت آن پادشا

احمد حنبل چنين گفتي که من
گوي بردم در احاديث و سنن

هندوان را پادشاهي بود پير
شد مگر در لشگر محمود اسير

خواند محمودش به پيش خويش در
گفت صد ملکت دهم زان بيشتر

زان همي گريم که فردا ذوالجلال
در قيامت گر کند از من سؤال