منطق الطير عطار

باز يوسف را نگر در داوري
بندگي و چاه و زندان بر سري

پرده برگير آخر و جانم مسوز
بيش ازين در پرده پنهانم مسوز

گم شدم در بحر حيرت ناگهان
زين همه سرگشتگي بازم رهان

در ميان بحر گردون مانده ام
وز درون پرده بيرون مانده ام

يا ازين آلودگي پاکم بکن
يا نه در خونم کش و خاکم بکن

شد که تيغ آرد زند در گردنش
پاره نان داد آن ساعت زنش

چون بيامد مرد با تيغ آن زمان
ديد آن دل خسته را در دست نان

پادشاها در من مسکين نگر
گر ز من بد ديدي آن شد اين نگر

پاره پاره خاک را در خون گرفت
تا عتيق و لعل از و بيرون گرفت

در سجودش روز و شب خورشيد و ماه
کرد پيشاني خود بر خاک راه

روز از بسطش سپيد افروخته
شب ز قبضش در سياهي سوخته

مرغ گردون در رهش پر مي زند
بر درش چون حلقه اي سر مي زند

چون دمي در گل دمد آدم کند
وز کف و دودي همه عالم کند

گه سگي را ره دهد در پيشگاه
گه کند از گربه اي مکشوف راه

چون فلک را کره اي سرکش کند
از هلالش نعل در آتش کند

ناقه از سنگي پديدار آورد
گاو زر در ناله زار آورد

گر کسي پيکان به خون پنهان کند
او ز غنچه خون در پيکان کند

گه نهد بر فرق نرگس تاج زر
گه کند در تاجش از شب نم گهر

هم زمينش خاک بر سر مانده است
هم فلک چون حلقه بر در مانده است

جمله در توحيد او مستغرق اند
چيست مستغرق که سحر مطلق اند

خاک ما گل کرد در چل بامداد
بعد از آن جان را درو آرام داد

چون شناسا شد به عقل اقرار داد
غرق حيرت گشت و تن در کار داد

چون زمين بر پشت گاو استاد راست
گاو بر ماهي و ماهي در هواست

فکر کن در صنعت آن پادشاه
کين همه بر هيچ مي دارد نگاه

مرد مي بايد که باشد شه شناس
گر ببيند شاه را در صد لباس