ديوان قاآني

به جاي آب شعر من اگر برند در چمن
ز فکر آب و رنج تن رهند آبيارها

چند در دام طبيعت دانه برچينم ز آز
تا به کي بر جيفه دنيا گرايم چون کلاب

از نکونامي مرا بر سر چه آمد کاين زمان
سر به بدنامي برآرم در ميان شيخ و شاب

از خدا وز خويش شرمم باد آخر تا به کي
روح را ز اطوار ناشايسته دارم در عذاب

من که بر گردون زنم خرگاه دانش از چه رو
در گلوي جان چه ميخ خرگهم باشد طناب

رهنماي هر دو عالم آنکه در يک چشم زد
برگذشت از چار حد و هفت خط و شش حجاب

در چنين صبحي به ياد کشتي زرين مهر
اي مه سيمين لقا ما را به کشتي ده شراب

کيست داني بوتراب آن مظهر کامل که هست
در ميان حق و باطل حکم او فصل الخطاب

نطفه يي بي مهر او صورت نبندد در رحم
قطره يي بي امر او نازل نگردد از سحاب

فاش تر گويم رجوع لفظ و معني چون به دوست
در حقيقت هم سؤال از وي تراود هم جواب

ديده باشي شاهدي چون با رقيب آيد به بزم
عشق غيرت پيشه هر ساعت فتد در پيچ و تاب

گريم و در گريه من خنده ها بيني نهان
خندم و بر خنده من گريها يابي حجاب

آن پدر از سهم تيرش تير بدکيشان بکيش
اين پسر از بيم تيغش تيغ شاهان در قراب

هر تني کاو در خلافت پاي بر جا چون ستون
همچو ميخ خرگهش اندر گلو بادا طناب

هم تو خود داني که گر شمشير رانندم به فرق
در خلوص صدق من نبود مجال ارتياب

خون کند قي هرکرا زخمي است پنهان در درون
گرد خيزد از زمين چون خانه يي گردد خراب

هرکرا در کوي من افتد پس از عمري گذر
همچو عمر رفته اش نبود به سوي من اياب

اگر ز تيغ تو برقي گذر کند به محيط
محيط در خوي خجلت رود ز شرم تراب

کفي شهيدا بالله که من به هستي خويش
نه لايقم به خطاب و نه در خورم به عتاب

بلي گزير جز اين ني که طفل بگريزد
ز باب جانب مام و زمام در بر باب

زان مئي کز جام کيخسرو جهان بين تر شود
گر چکد يک قطره در کاسه سر افراسياب

چون دماغم تر شد از مي ديدم از طرف شمال
تافت خورشيدي که شد خورشيد زو در احتجاب

من درين حيرت که آمد ماه من ناگه ز در
با دو چشمي همچو حال عاشقان مست و خراب

گفت از فضل عميم خواجه اعظم که هست
هر چه در هستي قشور و جسم و جان اولباب

بحر از جاه وسيع او اگر جويد مدد
هفت دريا را ز وسعت جا دهد در يک حباب

رشک جودش بر دل دريا گره بندد ز موج
پاس عدلش بر تن ماهي زره پوشد در آب

خلقش آن جنت بود کز ياد آن در هر نفس
عطسهاي عنبرين خيزد ز مغز شيخ و شاب

گفت در گوشم که اين مستيست يا ديوانگي
کت به رقص آورده بي خود دادمش حالي جواب

حفظ يزداني سپر شد وان سه تيرانداز را
چون کمان ره در گلو بست از پي رنج و عذاب

از آنکه چشم تو بيمار هست و در خوابست
به جاي او همه زلف تراست پيچش و تاب

از آنکه زلف تو مشکست و بارها ديدم
که هست او را در چين شميم عنبر ناب

ز من نداري باور يکي در آينه بين
که چهره تو به يکجا هم آتشست و هم آب

رسول ديد چو هر نطفه و جنيني را
که تا به حشر در ارحام هست يا اصلاب

ز حرمت تو پس آنگه به حکم مطلق گفت
که تا زنان همه در چهره افکنند نقاب

به روز محشر هر چيز در حساب آيد
به غير همت او کان برون بود ز حساب

ز خون خصم تو آريم لجه يي که در او
قباب نه فلک آمد چو قبهاي حباب

ز کين و مهر تو هر لحظه در خروش آيند
دلم بسوزد بر روزگار آتش و آب

الا به دور جهان تاکه تير و تيغ ترا
همي قضا شمرد در شمار آتش و آب

چشمي به راه نيست به عهدت جز آنکه فتح
در ره ز انتظار تواش چشم بر قفاست

بس گوهر ثمين که ز جود تو بي ثمن
بس در بي بها که ز بذل تو بي بهاست

چرخ را نيست مداري به سر فضل و هنر
ور بدي گفتم و گفتي که در تاب و تب است

اين زمان باز به عرض آرم و جرأت ورزم
زانکه شاهست به مهر ار فلکم در غضب است

چرخ در رقص و زمين سرخوش و گيتي سرمست
راست پرسي طرب اندر طرب اندر طرب است

بس که بر چرخ ز زنبوره جهد آتش و دود
خاک پنداري با چرخ برين در غضب است

زاهد خشک که مي داد جهان را سه طلاق
تر دماغ اينک در حجله بنت العنب است

شاخ مرجانش چو بگرفت مطهر در دست
به دهان برد و گمان کرد که دانه رطب است

طفل نه ساله که ديدست که در پيکر او
مردمي خون و بزرگي رگ و دانش عصب است

طفل نه ساله شنيدي که هنوز از دهنش
بوي شير آيد و زو در بدن شير تب است

در روي زمينم نه به غير از تو مناص است
وز دور زمانم نه به غير از تو مآب است

چون ديده وامق همه شب اشک فشانست
چون طره عذرا همه دم در خم و تاب است