شرف نامه نظامي

چو در پيل پاي قدح مي کنم
به يک پيل پا پيل را پي کنم

چو در معرکه برکشم تيغ تيز
به کوهه کنم کوه را ريزريز

مرا در جهان از کسي شرم نيست
ستيزه بسي هست و آزرم نيست

چنين تا به مقدار هفتاد مرد
به تيغ آمد از روميان در نبرد

زده بر ميان گوهر آگين کمر
در آورده پولاد هندي به سر

چو هندي زنم بر سر زنده پيل
زند پيليان جامه در خم نيل

چو ز آهن کنم حلقه در گوش سنگ
به زنگه رود گوش سالار زنگ

چو گفت اين سخن در رکاب ايستاد
برآورد باز و عنان برگشاد

بر آن کس که جانش به آهن گزم
بسي جامها در سکاهن رزم

در آمد به غريدن ابر سياه
ز ماهي تف تيغ برشد به ماه

ز بس شورش رق روئينه طاس
به گردون گردان در آمد هراس

ز منقار پولاد پران خدنگ
گره بسته خون در دل خاره سنگ

چو لشگر زبون شد در اين تاختن
به خود بايد اين رزم را ساختن

به ياران خود گفت کاين صيد خام
کجا جان برد چون در آيد به دام

چو بدخواه کين در خروش آورد
ستيزنده را خون به جوش آورد

بدينگونه تا شب درآمد بسر
نشد زخم کس در ميان کارگر

کنم با تو کاري در اين کارزار
که اندر گريزي به سوراخ مار

در آن سيل کز پاي شد تا به فرق
يکي تشنه مانده يکي گشته غرق

يکي درع رخشنده چشمه دار
که در چشم نامد يکي چشمه وار

ز بيم چکاچک که آمد ز تير
کفن گشت در زير جوشن حرير

ز بس زنگي کشته بر خاک راه
زمين گشته در آسمان رو سياه

عقيق از شبه آتش افروخته
شبه گشته در آسمان سيه سوخته

ستيز دو لشگر چو از حد گذشت
زمانه يکي را ورق در نوشت

در آن تاختن لشگر روميان
به زنگي کشي بسته هر سو ميان

سکندر به شمشير بگشاد دست
به بازار زنگي در آمد شکست

ز هر سو کشان زنگيي چون نهنگ
به گردن در افسار يا پالهنگ

در آن وادي از زنگيان کس نماند
وگر ماند جز بخش کرکس نماند

گروهي که بر پيل کردند زور
فتادند چون پيله در پاي مور

شه آن وحشيان را که بود از حبش
نفرمود کشتن در آن کشمکش

ز بس غارت آورردن از بهر شاه
غنيمت نگنجيد در عرضگاه

هم از زر کاني هم از لعل و در
بسي چرم و قنطارها کرده پر

به عبرت در آن کشتگان بنگريست
بخنديد پيدا و پنهان گريست

که چندين خلايق در اين داروگير
چرا کشت بايد به شمشير و تير

درين پرده کج سرودي مگوي
در اين خاک شوريده آبي مجوي

بيا ساقي از مي مرا مست کن
چو مي در دهي نقل بر دست کن

برومند باد آن همايون درخت
که در سايه او توان برد رخت

که چون رومي از زنگي آنکين کشيد
سکندر کجا رخش در زين کشيد

چو لختي زمين ز آن طرف در نوشت
ز پهلوي وادي درآمد به دشت

به هر منزلي کو علم برکشيد
در آن منزل آمد عمارت پديد

به گنج و به فرمان در آن ريگ بوم
عمارت بسي کرد بر رسم روم

ز دريا گذر کرد و آمد به روم
جهان نرم در زير مهرش چو موم

نه بر جاي خود پاسخي ساز کرد
در کين پوشيده را باز کرد

در طعنه بر روميان بسته شد
همان رومي از بددلي رسته شد

در اين آسيا دانه بيني بسي
به نوبت درآس افکند هرکسي

جهان بينم از ميل جوينده پر
يکي سوي دريا يکي سوي در

نه بينم کسي را در اين روزگار
که ميلش بود سوي آموزگار

جهان گير در سايه تاج و تخت
نگيرد جهان با تو اين کار سخت

علم بر فلک زن که عالم تراست
به دولت در آويز کان هم تراست

شه از نصرت مصر و تاراج زنگ
به چهره در آورده بود آب و رنگ

گذشت از قضا بر يکي کوهسار
که بود از بسي گونه در وي شکار