ديوان ناصر خسرو

تا در دلم قران مبارک قرار يافت
پر برکتست و خير دل از خير و برکتش

با طلعت مبارک مسعود او ز سعد
خالي است مشتري را در قوس طلعتش

همان که سر که پوشيدش به ديبا باد نوروزي
خزاني باد پنهان کرد در محلوج کوهانش

چو دايه ي مهرباني جمله فرزندان عالم را
همي گردي کجا هستند در آباد و ويرانش

تو را افلاک و دوران خواند در ميدان يزداني
برونت رفت بايد تا نگردد تنگ ميدانش

مرا در پيرهن ديوي منافق بود و گردن کش
وليکن عقل ياري داد تا کردم مسلمانش

عرش اين عرش کسي بود که در حرب، رسول
چون همه عاجز گشتند بدو داد لواش

بر حسرت شاخ گل در باغ گوا شد
بيچارگي و زردي و کوژي و نوانيش

بر گاه نبيني مگر آن را که سزا هست
کز گاه برانگيزي و در چاه نشانيش

پند تو تبه گردد در فعل بد او
پرواره کژ آيد چو بود کژ مبانيش

در صدر خردمندان بي فضل نه خوب است
چون رشته لولو که بود سنگ ميانيش

مستنصر بالله که او فضل خداي است
موجود و مجسم شده در عالم فانيش

غافل کي بود خداوند ازانک
رفت در اين سبز و بلند آسياش؟

هرچ او گران بخرد ارزان شود
در خنب و خنبه ريگ شود ارزنش

ابر بهار و باد صبا نگذرند
با بخت گشته بر در و بر روزنش

آويخته است زهرش در نوش او
آميخته است تيره ش با روشنش

زان رنجه تر کسي نبود در جهان
کاندر دلش نشسته بود دشمنش

در هاوني که صبر بکوبد طبيب
چون صبر تلخ تلخ شود هاونش

چون راست بود خوب نمايد سخن
در خوب جامه خوب شود آگنش

ابليس در جزيره تو برنشست
بر بي فسار سخت کش توسنش

کرا در زيان کسان سود باشد
نداند خردمند باز از گرازش

که در مهر او کينه بسته است ازيرا
که بسته است چشم دل اين مهره بازش

که خود زود بندازد اين شوم کره
بناگاه در چاه هفتاد بازش

جهان فريبنده را نوش بر روي
چو زهر است در پيش و رنج است نازش

به حجت نگه کن که در دين و دنيا
چگونه است از اين ناکسان احترازش

آنجا که سخن دان بگشايد در منطق
از مرد سخن هرگز گويند نعالش؟

گر نيست به جعبه ش در چون تير مقالي
کس دست نگيرند ز پيروز و ينالش

زين مال و ازين آب رسيد احمد تازي
در عالم گوينده دانا به کمالش

آن کس که گرش اعمي در خواب بيند
روشن شودش ديده ز پر نور خيالش

در باغ پديد آمد مينوي خداوند
بنديش و مقر آي به يزدان و به مينوش

اين عاريتي تن عدوي توست عدو را
دانا نگرد خيره چنين تنگ در آگوش

از ميش تن خويش به طاعت چو خردمند
در علم و عمل فايده خويش همي دوش

پرهيز همي ورز، در الفغدن دانش
دايم ز ره چشم و ره گوش همي کوش

در طاعت بي طاقت و بي توش چرائي؟
اي گاه ستمگاري با طاقت و با توش!

اي حجت اگر گنگ نخواهي که بماني
در پيش خداوند، سوي حجت کن گوش

گهي در بارد گهي عذر خواهد
همان ابر بدخوي کافور بارش

پر از حلقه شد زلفک مشک بيدش
پر از در شهوار شد گوشوارش

چرا گر موحد نگشته است گلبن
چنين در بهشت است هال و قرارش

نگه کن بدين کاروان هوائي
که کافور و در است يکرويه بارش

در اين حصار از جهان کيست؟ آن کس
که بگداخت کفر از تف ذوالفقارش

به زنهار يزدان درون جاي يابي
اگرجاي جوئي تو در زينهارش

در بحر ظلال کشتيي نيست
جز حب علي به قول مطلق

دل نهادي در اين سراي سپنج
سنگ بسيار ساختي بر سنگ

دشمن از تو همي گريزد و تو
سخت در دامنش زده ستي چنگ

چون بياشفت بر کلنگ در ابر
گم شود راه بر پرنده کلنگ

به يک اندازه اند بر در بخت
مرد فرهنگ با مقامر و شنگ

نروم اندر اين بزرگ رمه
که بدو در نهاز شد بز لنگ

شعر او خوان که اندرو يابي
در بنهاده تنگ ها بر تنک

در تن ناخوب فعل نيک را
جمع کن چون انگبين اندر سفال

راستي در کار برتر حيلت است
راستي کن تا نبايدت احتيال