ديوان سعدي

چون مرغ به طمع دانه در دام
چون گرگ به بوي دنبه در بند

نوروز که سيل در کمر مي گردد
سنگ از سر کوهسار در مي گردد

اين ملح در آب چند بتواند بود
وين برف در آفتاب تا کي باشد؟

در چشم من آمد آن سهي سرو بلند
بربود دلم ز دست و در پاي افکند

بس آب که مي رود به جيحون و فرات
در باديه تشنگان به جان در طلبش

هر سروقدي که بگذرد در نظرم
در هيأت او خيره بماند بصرم

در يک دم اگر هزار جان دست دهد
در حال به خاک قدمي بفروشيم

آن لطف که در شمايل اوست ببين
وآن خنده همچو پسته در پوست ببين

روزي بيني در آرزوي رخ تو
چون اشک چکيده در کنارم ديده

در هواي زلف بستت در فريب چشم مستت
ساکن ميخانه گردد زاهد صاحب ولايت

در خشک و تر بگشتم، مثلت دگر نديدم
مثل تو خوبرويي، در خشک و تر نباشد

به ميدان عشق تو در اسب سودا
همي تاختم تيز و در سر فتادم

مواعظ سعدي

گر در کمند کافر و گر در دهان شير
شادي به روزگار کسي کاشناي تست

خرم تني که جان بدهد در وفاي يار
اقبال در سري که شود پايمال دوست

همچو زنبور در به در پويان
هر کجا طعمه اي بود مگسيست

در باغ امل شاخ عبادت بنشانيد
وز بحر عمل در مکافات برآريد

من سگ اصحاب کهفم بر در مردان مقيم
گرد هر در مي نگردم استخواني گو مباش

در معني منتظم در ريسمان صورتست
ني چو سوزن تنگ چشمم ريسماني گو مباش

گر مريد صورتي در صومعه زنار بند
ور مرائي نيستي در ميکده فرزانه باش

سعديا قدري ندارد طمطراق خواجگي
چون گهر در سنگ زي چون گنج در ويرانه باش

در نگارستان صورت ترک حفظ نفس گير
تا شوي در عالم تحقيق برخوردار دل

تا نبايد گشتم گرد در کس چون کليد
بر در دل ز آرزو قفل شکيبايي زدم

اي که در دنيا نرفتي بر صراط مستقيم
در قيامت بر صراطت جاي تشويشست و بيم

سعديا پرهيزگاران خودپرستي مي کنند
ما دهل در گردن و خر در خلاف افکنده ايم

ايشان چو ملخ در پس زانوي رياضت
ما مور ميان بسته دوان بر در و دشتيم