ديوان سنايي

اي که از همت وراي چرخ اعظم گاه تست
کيمياي خواجگي در بندگي درگاه تست

آفتاب اندر فلک شاگرد ذهن و راي تست
مشتري در حسرت رخساره چون ماه تست

گام در ميدان کام خويش زن مردانه وار
خوش خور و منديش چون اقبال نيکوخواه تست

با نفاذ حکم خود چون نامه در عنبر زني
گرد تقدير فنا صد سد اسکندر زني

اختران را نيست آبي با تو کاندر زيرکي
گر بخواهي خاک در چشم هزار اختر زني

بي سخن گردد زبانها در دهنها چون بروز
آتش اندر گوهر تيغ زبان آور زني

بر دم ماهي بدوزي در زمان شاخ بره
گر سنايي روز کين بر چرخ پهناور زني

تات گاهي چرخ چون ناهيد بيند در طرب
تات گاهي دهر چون بهرام بيند با حسام

خاصه بهر خلعت ذات ترا بود آنکه زد
علم تقدير ازل در عالم صورت علم

از براي خدمتت بود آنکه آمد در وجود
از براي رتبتت بود آنکه رفت اندر عدم

در شگفتي مانده بودم کين تبه کردن چراست
اين رقمهاي چنين شايسته را از باد رم

اي سنايي بگذر از جان در پناه تن مباش
چون فرشته يار داري جفت اهريمن مباش

همچو طوطي هر زماني صدره ديبا مپوش
پيش ناکس همچو قمري طوق در گردن مباش

کفر و ايمان هر دو از راهند جانان مقصدست
بر در کعبه حديث عقبه شيطان مکن

چون عطارد گر نخواهي هر زماني احتراق
چون بنات النعش جز در گرد خود جولان مکن

دي در آن تصنيف خواجه ساعتي کردم نظر
لفظها ديدم فصيح و نکته ها ديدم غور

عالمي آمد به چشم من مزين وندر او
لشکر تازي و دهقان در جدل با يکدگر

گرت بايد تا بماني در صفات خود ممان
ور بخواهي تا نيفتي گرد خود جولان مکن

در قبيله عاشقي آيين و رسم قبله نيست
گر قبولي خواهي اينجا قبله آبادان مکن

اي سنايي دم درين عالم قلندروار زن
خاک در چشم هوسناکان دعوي دار زن

گر ز چاه جاه خواهي تا برآيي مردوار
چنگ در زنجير گوهردار عنبربار زن

آفتاب از طارم نيلوفري در عاشقي
از براي راه و رويش رنگ نيلوفر گرفت

آسمان دانست چندين گه که هست ارواح را
اين چنين دردي در اجزاي چنين خاکي دفين

تا تو سلماني دگر گشتي مرا در مدح تو
بوذر ديگر همي خواند کرام الکاتبين

هست در نفس طبيعي روح حيوانيت را
از براي قرب حق هر لحظه قرباني دگر