ديوان سنايي

مصر اگر اقطاع داري دست از کنعان بدار
از علي بيزار گردي دست در قنبر زني

اينهمه رنگست و نيرنگست زينجا سر بتاب
عاشقي شو تا مفاجا چنگ در دلبر زني

چند کشي جان مرا در طلب بي طلبي
چند زني عقل مرا از حزن بي حزني

چون صدره تو بافته از پنبه فناست
در دل طمع قباي بقا را چرا کني

آن کز تو زاد و آنکه ترا زاد رفته اند
در تيرگي گور ز صحراي روشني

نبيني در مسلماني به جز رسمي و گفتاري
ز افعال مسلمانان درين مردان رقم بيني

جوانان را زبون بيني زمين درياي خون بيني
چنان دلبر هزاران بيش در زير قدم بيني

ديده با چهره او کرد حريفي تا من
در ميان دو رخش دارم بر پادشهي

هست چون آب زنخدانش چهي از بر اوي
کس نديدست چنين نادره در هيچ گهي

ورنه از رنگ خط و معني شعر
شدمي هم در آن زمان ثنوي

کي شوم چون تو گرچه گويم شعر
کي رسد زال در کمال زوي

تا بود نطق جبرييل به جاي
چون کند پشه اي در آب دوي

تو کمان راستي را بشکني در زير زه
تير مقصود تو کي بيند رخ برجاس را

کي کند برداشت دريا در بيابان خرد
ناودان بام گلخن سيل رود نيل را

در يکي بيتت معاني روشني دارد چنانک
صد هزاران آفتاب روشن اندر يک ذنب

پيشت آوردن سخن ترک ادب کردن بود
زشت باشد تازي بغداد بردن در عرب

بارها در طبعم آمد کان چو گوهر شعرها
از زکات شعر گيرم تا مگر يابم نجات

عرش مقاما زر کن کعبه جاهت
دست وزارت در آن بلند مقامست

زان که هر جاي بجز در صف حرب
بد دلي بيش بود هشياريست

گر دست نهم بر دل از سوختن دل
انگشت شود بي شک در دست من انگشت

يافتم در بي قراري مرکزي کز راه دين
جز نشاط عقل و جانش مرکز پرگار نيست

در سراي ضرب او الا به نام شاه عقل
بر جمال چهره آزادگان دينار نيست

چون «انا الله » در بيابان هدي بشنيده اي
پس هراسيدن ز چوبي همچو ثعبان شرط نيست

از پي مردانگي خواهي که در ميدان شوي
دور کردن گرد گويي همچو چوگان شرط نيست

تا سنايي ز خاک سر بر زد
در خراسان همه تن آسانيست