ديوان سعدي

اي باد بوستان مگرت نافه در ميان
وي مرغ آشنا مگرت نامه در پرست

صورت ز چشم غايب و اخلاق در نظر
ديدار در حجاب و معاني برابرست

پاي سرو بوستاني در گلست
سرو ما را پاي معني در دلست

آن که در چاه زنخدانش دل بيچارگان
چون ملک محبوس در زندان چاه بابلست

سرانگشتان صاحب دل فريبش
نه در حنا که در خون قتيلست

تنها دل منست گرفتار در غمان
يا خود در اين زمانه دل شادمان کمست

آرام نيست در همه عالم به اتفاق
ور هست در مجاورت يار محرمست

سعدي مبر انديشه که در کام نهنگان
چون در نظر دوست نشيني همه کامست

هرگز نباشد از تن و جانت عزيزتر
چشمم که در سرست و روانم که در تنست

عجب در آن سر زلف معنبر مفتول
که در کنار تو خسبد چرا پريشانست

ز من مپرس که در دست او دلت چونست
ازو بپرس که انگشت هاش در خونست

خواب در عهد تو در چشم من آيد هيهات
عاشقي کار سري نيست که بر بالينست

بتا هلاک شود دوست در محبت دوست
که زندگاني او در هلاک بودن اوست

در عهد ليلي اين همه مجنون نبوده اند
وين فتنه برنخاست که در روزگار اوست

بر مرگ دل خوشست در اين واقعه مرا
کآب حيات در لب ياقوت فام اوست

ولوله در شهر نيست جز شکن زلف يار
فتنه در آفاق نيست جز خم ابروي دوست

مرا خود با تو چيزي در ميان هست
و گر نه روي زيبا در جهان هست

سعدي آتش زبانم در غمت سوزان چو شمع
با همه آتش زباني در تو گيراييم نيست

آن که من در قلم قدرت او حيرانم
هيچ مخلوق ندانم که در او حيران نيست

آب حيوان نتوان گفت که در عالم هست
گر چنانست که در چاه زنخدان تو نيست

خسرو آنست که در صحبت او شيرينيست
در بهشتست که همخوابه حورالعينيست

سعدي اين ره مشکل افتادست در درياي عشق
اول آخر در صبوري اندکي پاياب داشت

اي عقل نگفتم که تو در عشق نگنجي
در دولت خاقان نتوان کرد خلافت

اهل فريقين در تو خيره بمانند
گر بروي در حسابگاه قيامت

دست گير اين پنج روزم در حيات
تا نگيرم در قيامت دامنت