ديوان شمس

در کار شويد اي حريفان
کاين جا ما را عظيم کاريست

در روزه اگر پديد شد رنج
گنج دل ناپديد با ماست

چون هست صلاح دين در اين جمع
منصور و ابايزيد با ماست

از شهر مگو که در بيابان
موسيست رفيق من و سلواست

صحبت چه کني که در سقيمي
هر لحظه طبيب تو مسيحاست

دلتنگ خوشم که در فراخي
هر مسخره را رهست و گنجاست

چون خانه دل ز غم شود تنگ
در وي شه دلنواز تنهاست

ور دفع دهي تو و برون جه
در کس زنان خويشتن نه

تن از تو همي کند کرانه
جان بگرفته است در ميانت

خامش که چو در تو اين غم انداخت
بس باشد اين کشش نشانت

اي عاشق شاه دان که راهت
در جست رضاي آن همامست

غاري که در اوست يار عشقست
جان را ز جمال او نظامست

چون رفت در اين طلب به دريا
دري ست اگر چه او يتيمست

جان ها همه شب به عز و اقبال
در نرگس و ياسمن چريده ست

آن را که در آخرش خري هست
او را به طواف رهبري هست

بازار جهان به کسب برپاست
زين در همه خارش وگري هست

در يم صدفي قرار گيرد
کو را به درونه گوهري هست

در روي تو بنگرد بخندد
مغرور مشو که روي پوش است

هر دل که به چنگ او درافتاد
چون چنگ هميشه در خروش است

شيري است که غم ز هيبت او
در گور مقيم همچو موش است

شمس تبريز روز نقد است
عالم به چه در حديث دوش است

در غم شيرين نجوشي لاجرم سرکه فروشي
آب حيوان را ببستي لاجرم رفتست آبت

عقل و عشق و معرفت شد نردبان بام حق
ليک حق را در حقيقت نردباني ديگرست

عاشقان را وقت شورش ابله و شپشپ مبين
کوه جودي عاجز آيد پيش ايشان در ثبات

جان جمله پيشه ها عشقست اما آنک او
تره زار دل نبيند درفتد در ترهات

خاک آن کس شو که آب زندگانش روشنست
نيم ناني دررسد تا نيم جاني در تنست

دي تماشا رفته بودم جانب صحراي دل
آن نگنجد در نظر چه جاي پيدا کردنست

تا نگويي در زمستان باغ را مستي نماند
مدتي پنهان شدست از ديده مکار مست

گر خرابات ازل از تاب رويش پر نگشت
پس هزاران صومعه در محو جان آباد چيست

گر نه آتش رنگ گشتي جان ها در لامکان
صد هزاران مشعله همچون شب ميلاد چيست

در ره معشوق ما ترسندگان را کار نيست
جمله شاهانند آن جا بندگان را بار نيست

در تک دوزخ نشستم ترک کردم بخت را
زانک ما را اشتهاي جنت و ابرار نيست

آفتاب امروز بر شکل دگر تابان شدست
در شعاعش همچو ذره جان من رقصان شدست

تن چو سايه بر زمين و جان پاک عاشقان
در بهشت عشق تجري تحتها الانهار مست

از تقاضاهاي مستان وز جواب لن تران
در شفاعت مو به موي احمد مختار مست

گر چه حلواها خوري شيرين نگردد جان تو
ذوق آن برقي بود تا در دهان آکلست

آنک باشد بر زبان ها لا احب الافلين
باقيات الصالحات است آنک در دل حاصلست

هر که را خواهي شناسي همنشينش را نگر
زانک مقبل در دو عالم همنشين مقبل ست

چو در اسرار درآيي کندت روح سقايي
به فلک غلغله افتد ز هياهوي و خروشت

چو در آن حلقه بگنجي زبر معدن و گنجي
هوس کسب بيفتد ز دل مکسبه کوشت

هله پاليز تو باقي سر خر عالم فاني
همه ديدار کريمست در اين عشق کرامت

گر نه اندر تتق ازرق زيباروييست
در کف روح چنين مشعله تابان چيست

شمس تبريز اگر نيست مقيم اندر چشم
چشمه شهد از او در بن هر دندان چيست

جمله را آب درانداز و در آن آتش شو
کآتش چهره او چشمه گه حيوانست

مغز پالوده و بر هيچ نه در خواب شدي
گوييا لقمه هر روزه تو مغز خرست

دوش آمد بر من آنک شب افروز منست
آمدن باري اگر در دو جهان آمدنست

پرده روشن دل بست و خيالات نمود
و آنک در پرده چنين پرده دل بست کجاست

اي بسا سنگ دلا که حجرش لعل شدست
اي بسا غوره در اين معصره دوشاب شدست

بنگر جان و جهان ور نتواني ديدن
اين جهان در هوسش درهم و شوريده خوش است

ديدن روي دلارام عيان سلطاني است
هم خيال صنم نادره در ديده خوش است