بوستان سعدي

که دانستم از هول باران و سيل
نشايد شدن در چراگاه خيل

به نوعي دگر روي و راهم نبود
جز او بر در بارگاهم نبود

مروت نديدم در آيين خويش
که مهمان بخسبد دل از فاقه ريش

مرا نام بايد در اقليم فاش
دگر مرکب نامور گو مباش

ندانم که گفت اين حکايت به من
که بوده ست فرماندهي در يمن

ز نام آوران گوي دولت ربود
که در گنج بخشي نظيرش نبود

در ذکر حاتم کسي باز کرد
دگر کس ثنا کردن آغاز کرد

که تا هست حاتم در ايام من
نخواهد به نيکي شدن نام من

بگفتا نيارم شد اين جا مقيم
که در پيش دارم مهمي عظيم

در اين بوم حاتم شناسي مگر
که فرخنده راي است و نيکو سير؟

سرش پادشاه يمن خواسته ست
ندانم چه کين در ميان خاسته ست!

دو چشمش ببوسيد و در بر گرفت
وزان جا طريق يمن بر گرفت

ملک در ميان دو ابروي مرد
بدانست حالي که کاري نکرد

در آن قوم باقي نهادند تيغ
که رانند سيلاب خون بي دريغ

گر او در خور حاجت خويش خواست
جوانمردي آل حاتم کجاست؟

ثنا ماند از آن نامور در کتاب
تو را هم ثنا ماند و هم ثواب

همه شب در اين غصه تا بامداد
سقط گفت و نفرين و دشنام داد

قضا را خداوند آن پهن دشت
در آن حال منکر بر او برگذشت

به چشم سياست در او بنگريست
که سوداي اين بر من از بهر چيست؟

زرش داد و اسب و قبا پوستين
چه نيکو بود مهر در وقت کين

اگر من بناليدم از درد خويش
وي انعام فرمود در خورد خويش

شنيدم که مغروري از کبر مست
در خانه بر روي سائل ببست

به خلق و فريبش گريبان کشيد
به خانه در آوردش و خوان کشيد

يکي را پسر گم شد از راحله
شبانگه بگرديد در قافله

از آن اهل دل در پي هرکسند
که باشد که روزي به مردي رسند