بوستان سعدي

زماني سرش در گريبان بماند
پس آنگه به عفو آستين برفشاند

به دستان خود بند از او برگرفت
سرش را ببوسيد و در بر گرفت

شب خلوت آن لعبت حور زاد
مگر تن در آغوش مأمون نداد

گرفت آتش خشم در وي عظيم
سرش خواست کردن چو جوزا دو نيم

همه شب در اين فکر بود و نخفت
دگر روز با هوشمندان بگفت

دلش گرچه در حال از او رنجه شد
دوا کرد و خوشبوي چون غنچه شد

به نزد من آن کس نکوخواه تست
که گويد فلان خار در راه تست

همان دم که در خفيه اين راز رفت
حکايت به گوش ملک باز رفت

بخنديد کو ظن بيهوده برد
نداند که خواهد در اين حبس مرد

نه گر دستگيري کني خرمم
نه گر سر بري در دل آيد غمم

تو گر کامراني به فرمان و گنج
دگر کس فرومانده در ضعف و رنج

به دروازه مرگ چون در شويم
به يک هفته با هم برابر شويم

چه بودي که پايم در اين کار گل
به گنجي فرو رفتي از کام دل!

در آن دم که حالش دگرگون شود
به مرگ از سرش هر دو بيرون شود

در ايام او روز مردم چو شام
شب از بيم او خواب مردم حرام

همه روز نيکان از او در بلا
به شب دست پاکان از او بر دعا

بگفتا دريغ آيدم نام دوست
که هر کس نه در خورد پيغام اوست

کسي را که بيني ز حق بر کران
منه با وي، اي خواجه، حق در ميان

دريغ است با سفله گفت از علوم
که ضايع شود تخم در شوره بوم

چو در وي نگيرد عدو داندت
برنجد به جان و برنجاندت

که در کار خيرت به خدمت بداشت
نه چون ديگرانت معطل گذاشت

تو حاصل نکردي به کوشش بهشت
خدا در تو خوي بهشتي سرشت

چو نتوان عدو را به قوت شکست
به نعمت ببايد در فتنه بست

عدو را بجاي خسک در بريز
که احسان کند کند، دندان تيز

وگر زو تواناتري در نبرد
نه مردي است بر ناتوان زور کرد