مواعظ سعدي

بيچاره بسي اميد در خاطر داشت
اميد دراز و عمر کوتاه چه سود؟

خواهي که سخن ز پرده بيرون نرود
در پرده روزگار مي بايد بود

گر در همه چاهي آب حيوان بودي
دريافتنش بر همه آسان بودي

اي غايب چشم و حاضر دل چوني؟
وي شاخ گل شکفته در گل چوني؟

يک بار نگويي به رفيقان وداع
کاخر تو در آن اول منزل چوني؟

در مرد چو بد نگه کني زن بيني
حق باطل و نيکخواه دشمن بيني

نقش خود تست هر چه در من بيني
با شمع درآ که خانه روشن بيني

داني چه گفته اند بني عوف در عرب
نسل بريده به که مواليد بي ادب

خيري که برآيدت به توفيق از دست
در حق کسي کن که درو خيري هست

اگر بواب و سرهنگان هم از درگه برانندت
ازان بهتر که در پهلوي مجهولي نشانندت

گمان مبر که جهان اعتماد را شايد
که بي عدم نبود هر چه در وجود آيد

بيچاره که در ميان دريا افتاد
مسکين چه کند که دست و پايي نزند

گفتم که برآيد آبي از چاه اميد
افسوس که دلو نيز در چاه افتاد

در طالع من نيست که نزديک تو باشم
مي گويمت از دور دعا گر برسانند

نيافريد خدايت به خلق حاجتمند
به شکر نعمت حق در به روي خلق مبند

در گرگ نگه مکن که بزغاله برد
يک روز ببيني که پلنگش بدرد

خورشيد که بر جامه درويش افتد
از بخت نگونش ابر در پيش افتد

نه هر بيرون که بپسندي درونش همچنان باشد
بسا حلواي صابوني که زهرش در ميان باشد

گر هيمه عود گردد و گر سنگ در شود
مشنو که چشم آدمي تنگ پر شود

نااميد از در رحمت به کجا شايد رفت
يارب از هر چه خطا رفت هزار استغفار

به شکر آنکه تو در خانه اي و اهلت پيش
نظر دريغ مدار از مسافر درويش

به نيکي و بدي آوازه در بسيط جهان
سه کس برند رسول و غريب و بازرگان

شمع کز حد به در بيفروزي
بيم باشد که خانمان سوزي

چه نيکو گفت در پاي شتر مور
که اي فربه مکن بر لاغران زور

که دوران فلک بسيار بودست
که بخشودست و ديگر در ربودست