مواعظ سعدي

پادشاهيت ميسر نشود روز به خلق
تا به شب بر در معبود گدايي نکني

دل در جهان مبند که دوران روزگار
هر روز بر سري نهد اين تاج خسروي

در وصف تو لانبي بعدي
خود وصف تو و زبان سعدي؟

سگ درنده چون دندان کند تيز
تو در حال استخواني پيش او ريز

به عرف اندر جهان از سگ بتر نيست
نکويي با وي از حکمت به در نيست

چو در مجلس چراغي هست اگر شمع
بميرد، همچنان روشن بود جمع

آدمي با تو دست در مطعوم
سگ ز بيرون آستان محروم

بار ديگر که بخت باز آيد
کامراني ز در فراز آيد

کادمي کو نه در مقام خودست
اسفل السافلين ديو و ددست

در بيابان چو گور خر مي تاخت
بانگ مي کرد و جفته مي انداخت

من آن مورم که در پايم بمالند
نه زنبورم که از دستم بنالند

الا تا ننگري در روي نيکو
که آن جسمست و جانش خوي نيکو

جوان سخت رو در راه بايد
که با پيران بي قوت بپايد

چه نيکو گفت در پاي شتر مور
که اي فربه مکن بر لاغران زور

شه مسکين از اسب افتاد مدهوش
چو پيلش سر نمي گرديد در دوش

چو از چاهش برآوردي و نشناخت
دگر واجب کند در چاهش انداخت

غلامش را گياهي داد و فرمود
که امشب در شبستانش کني دود

شنيدم هر چه در شيراز گويند
به هفت اقليم عالم باز گويند

به يک سال در جادويي ارمني
ميان دو شخص افکند دشمني

آن روي نمايدش که در طينت اوست
آيينه کج جمال ننمايد راست

گر خود ز عبادت استخواني در پوست
زشتست اگر اعتقاد بندي که نکوست

دادار که بر ما در قسمت بگشاد
بنياد جهان چنانکه بايست نهاد

وان خبث که در طبيعت ثعبانست
او را به از ان نيست که پنهان باشد

هر دولت و مکنت که قضا مي بخشد
در وهم نيايد که چرا مي بخشد

بدعهد بود که يار درويشي را
در حال توانگري فراموش کند