مواعظ سعدي

بدين خلاف ندانم که ملک شيرينست
ولي چه سود که در سنگ مي کشد فرهاد

گر آب ديده شيرازيان بپيوندد
به يکدگر برود همچو دجله در بغداد

هميشه سبز و جوان باد در حديقه ملک
درخت دولت بيخ آور برومندش

هر آنکه پاي خلاف تو در رکيب آورد
به خانه باز رود اسب بي خداوندش

خدنگ درد فراق اندرون سينه خلق
چنان نشست که در جان نشست سوفارش

چگونه غم نخورد در فراق او درويش
که غم فزون شد و از سر برفت غمخوارش

نظر به حال چنين روز بود در همه عمر
نماز نيم شبان و دعاي اسحارش

گمان مبر که به تنهاست در حظيره خاک
قرين گور و قيامت بسست کردارش

زينهار از دور گيتي، و انقلاب روزگار
در خيال کس نيامد کانچنان گردد چنين

بعد از اين آسايش از دنيا نشايد چشم داشت
قير در انگشتري ماند چو برخيزد نگين

تيغ هندي برنيايد روز پيکار از نيام
شيرمردي را که باشد مرگ پنهان در کمين

يارب اين رکن مسلماني به امن آباد دار
در پناه شاه عادل پيشواي ملک و دين

لاجرم در بر و بحرش داعيان دولتند
کاي هزاران آفرين بر جانت از جان آفرين

سکون در آتش سوزنده گفتم
نشايد کرد و درمان هم سکونست

بزرگان چشم و دل در انتظارند
عزيزان وقت و ساعت مي شمارند

غلامان در و گوهر مي فشانند
کنيزان دست و ساعد مي نگارند

پس از مرگ جوانان گل مماناد
پس از گل در چمن بلبل مخواناد

به حسرت در زمين رفت آن گل نو
صبا بر استخوانش گل دماناد

به تلخي رفت از دنياي شيرين
زلال کام در حلقش چکاناد

در آن عالم خداي از عالم غيب
نثار رحمتش بر سر فشاناد

هر که در بند تو شد بسته جاويد بماند
پاي رفتن به حقيقت نبود بندي را

جز آستانه فضلت که مقصد اممست
کجاست در همه عالم وثوق اهل بها

متاع خويشتنم در نظر حقير آمد
که پرتوي ندهد پيش آفتاب سها

بيش از آن کن حساب خود که تو را
ديگري در حساب گيرد سخت

آن در آن چاه خويشتن نفتاد
وين برين تخت خويشتن ننشست