جوهر الذات عطار

بسي گشتي و مقصودي نديدي
در اين حسرت تو بهبودي نديدي

بسي گشتي در اينجا از تک و تاز
که تا گم کرده را بيني دگر باز

اگر جانت شود رهبر همين است
که او در جان ترا عين اليقين است

اگر جان رهبر آيد اندر اين راه
رساند ناگهانت در بر شاه

اگر جان رهبر آيد حق ببيني
در اينجا راز او مطلق ببيني

اگر جان رهبر آيد در نمودار
نماند نقطه و اسرار و پرگار

چه شوراست اي فريد آخر نگوئي
که پيوسته چنين در گفتگوئي

حقيقت با شريعت راز جانند
که پيدا در نهاد و اصلانند

حقيقت با شريعت نور ذاتند
که در جان و دل اعيان صفاتند

حجاب جان همين صورت در اينجا
که چون پيدا نموده عين غوغا

بعزت باش در هر دو جهان تو
چو مردان جان بر افشان رايگان تو

اگر داري حقيقت جانت در باز
مکن از جان حذر هم سر تو درباز

سرت در باز تا شهباز بيني
همه گنجشک را شهباز بيني

سرت در باز وزينعالم برون شو
همه ذرات اينجا رهنمون شو

سرت در باز تا جانت شود يار
ولي اسرار کي گويم باغيار

سرت در باز چون منصور حلاج
بنه بر فر معني زود تو تاج

حيات جاودان در کشتن آمد
شقي را زين ميان بر گشتن آمد

حيات جاودانم در دل و جانست
دل و جان زنده از ديدار جانانست

ز کوري ره نميداني تو در روز
کجا گردي تو اي بيچاره فيروز

علاج کور مردن هست بتحقيق
که چون مرده شود در سر توفيق

شود بينا در آن عالم بيکبار
مگر اينجا بداند سر اسرار

تو چون خفاش در تاريک جائي
نديده اندر اينجا هيچ جائي

شب تاريک چون خفاش پران
توئي اينجايگه در درد و درمان

نميداني تو و غافل بماندي
چنين در عشق کل بيدل بماندي

نميداني در اينجا کز کجائي
فتاده اندر اينجا از چه جائي

نميداني که اول چون بدي تو
در آخر چون بداني چون شدي تو

نميداني که چون يابي تو دلدار
گهي هشيارو گه در خواب و بيدار

چو پيرتست اينجا ره نموده
ترا در جان و دل آگه نموده

ز پيرت راز کلي بر گشايد
در اينجا گه ويت جانان نمايد

ز پيرت واصلي باشد بعالم
وزاين دم اوفتي در عين آدم

ز پيرت در سلوک آخر بيفتد
که آه اينجا حقيقت بر سر افتد

ز پيرت راز کل آيد پديدار
تو پير خويشتن در عين جان دار

ترا پيريست رهبر حق نماهم
که دارند اندر اينجا در بقاهم

ترا بنمايد اينجا گاه آن پير
کند در جانت اينجا گاه تدبير

يکي پيريست يک بين در حقيقت
که بسپردست او راه شريعت

يکي پيريست حق را او بداند
از آن در عاقبت حيران بماند

يکي پيريست در عين فنايست
ز ديد ديد حق اندر بقايست

يکي پيريست در لا راه برده
بدست اوست اينجا هفت پرده

يکي پيريست اندر راز الله
زند دم در عيان قل هوالله

يکي پيريست جانان ديده اينجا
شده در ذات کل اينجاي يکتا

از او يابي تو اينجا گاه درمان
کند جان تو در اينجاي جانان

حقيقت فاش گشت و يار با ماست
نمود جزو و کل در خويش آراست

عيان شد يار و ناگه پرده برداشت
يکي بد هر که او در خود نظر داشت

عيان شد يار اندر ذات ما را
بجان کردش بدل در ذات ما را

عيان شد يار و در ديدار جمله
همي گويد يقين اسرار جمله

عيان شد يار و او را کس نديدست
اگر چه در همه گفت و شنيدست

رموز عشق در قرآن بيان کرد
وجود خويشتن کل جان جان کرد

ز عشق ار ذره بوئي بري تو
در اين ميدان همي گوئي بري تو

ز عشق ار ذره خواهي بده جان
که دريابي در اينجا جان جانان

نهان شو عشق بين بيخويشتن شو
در اينجا گه برافکن جان و تن شو