جوهر الذات عطار

براندازي حجاب از بود و نابود
ببيني در زمان تو عين مقصود

براندازي حجاب از روي دلدار
چو بيني در عيانت ليس في الدار

نگر تا در گمان اينجا نيفتي
که خوابت برده است و خوش نخفتي

در اينجا بازجوي وامن ره بين
نمودت جان خود را ديد شه بين

در اينجا هر چه گفتم گر بداني
حقيقت بي صفت تو جان جاني

در اينجا مي نمايد روي دلدار
عيان عشق باشد ليس في الدار

دراينجا نيست جسم وجان پديدار
در اينجا نيست بيشک خار ديوار

در اينجا نيست چشم عقل و ادراک
نمودارست اينجا صانع پاک

در اينجا بود کلي مينمايد
ولي هر لحظه جاني مي ربايد

در اينجا بود بود ار مي تواني
ببيني هم بدو راز نهاني

در اينجا باز بيني جوهر ذات
که بربستست بر هم جمله ذرات

در اينجا باز بيني صورت خويش
ز رجعت مرهمي نه بر دل ريش

در اينجا هم فلک هم عرش و هم لوح
دمادم ميدهد ذرات را روح

در اينجاهم قلم هم عين کرسي
هميگويم ترا تا خود نپرسي

در اينجا آسمانها با زمين هم
نمودار مکانند و مکين هم

در اينجا باز بين انجام و آغاز
بهر نوعت همي گويد از اين راز

در اينجا باز بين گم کرده خود
درون دل نظر کن پرده خود

همه در تست و تو بيرون از آني
چه گويم قدر خود چون مي نداني

تو قدر خود نمي داني که ياري
زماني کن در اينجا پايداري

تو قدر خود نميداني که ذاتي
چرا افتاده در عين صفاتي

تو قدر خود نميداني که در تست
حقيقت بازدان از خويشتن جست

تو قدر خود نميداني که رازي
در اينجا که تو عشق پرده بازي

تو قدر خود نميداني چه گويم
ز بهر تو چنين در جستجويم

تو قدر خود نميداني که عرشي
ز کرسي آمده در عين فرشي

تو قدر خود نميداني قلم وار
که بنويسي در اين لوح خود اسرار

تو قدر خود نميداني بهشتي
که ذات جان در اين دل چون سرشتي

تو قدر خود نميداني که شمسي
ولي اينجا يگه در قيد نفسي

تو قدر خود نميداني که ماهي
در اين چرخ دلت نور الهي

تو قدر خود کجا داني به تبديل
که تا زنده شوي در عين تنزيل

تو قدر خود کجا داني که روحي
نه هر اغيار در عين فتوحي

تو قدر خو کجا داني فذلک
که در تو درج شد عين ملايک

نميدانم چگويم جوهري تو
که در عين دو عالم رهبري تو

توئي يعقوب و يوسف باز ديدي
در اينجا گه بکام دل رسيدي

اگر بينا دلي در چشم جان رو
دمادم اندر اين راز نهان رو

زبان در فشان پر راز داري
که هر ساعت از او دري بياري

زبان درفشان از دوست ديدي
که گوهر پاش در گفت و شنيدي

جواهر ذات داري در نهان تو
از آن جوهر شدي اينجا عيان تو

ز لفظت جان و دل در کل رسيدند
جمال يار اينجا باز ديدند

از اين شيوه که داري حسن معني
همه دريافتي در عين تقوي

تو داري لامکان ديدن يار
توئي امروز در خود عين ديدار

جمال بي نشان درياب در کل
که تا آگه شوي از رنج و ز ذل

چو کل خواهي شدن در عين اينحال
حقيقت باز بين اسرار افلاک

چو کل خواهي شدن در معدن دل
زماني برگشا اين راز مشکل

چو کل خواهي شدن در راه آخر
زماني باش از اين آگاه آخر

چو کل خواهي شدن در عين ذرات
شوي عين صفات و پس شوي ذات

نه شرعت گفت اينجا دل نبندي
چرا در صورت خود پاي بندي

نه شرعت گفت حشري هست بيشک
نميداني تو اي افتاده در يک

نه شرعت گفت از دنيا بشو دور
تو ماندستي چنين در خويش مغرور

نه شرعت گفت دوزخ هست در راه
دلت زين راز کل کي گردد آگاه

نه شرعت راه بنمودست در خود
تو نيکي چون کني چون آمدي بد