مصيبت نامه عطار

حق تعالي کرد آن شه را هلاک
در سراي خود فرو بردش بخاک

خون بريزي خلق را در صد مقام
تا خوري يک لقمه وانگه حرام

خوشه چين کوي درويشان توئي
در گدا طبعي بتر زيشان توئي

از قضا آن روز روز بار بود
پادشه در حکم گير و دار بود

پيررفت و پيش او بنهاد سيم
شاه شد در خشم و گفتش اي لئيم

زانکه من بر کس نيفکندم نظر
در همه عالم ز تو محتاجتر

هر زمانت قسمتي ديگر بود
هر دمت چيزي دگر در خور بود

واجبم آيد بتو دادن زکات
زانکه تو درويش حالي در حيات

پير گفتش گوئيا اي جان من
آيتي در شأن تست و آن من

تا که در دنيا نفس باشد مرا
بوريا وين کوزه بس باشد مرا

بار هفت اقليم در گردن کني
عالمي را قصد خون خوردن کني

رفت يکروزي مگر بهلول مست
در بر هارون و بر تختش نشست

لوح را گفت اي همه ريحان و روح
نيست هم تلويح تو در هيچ لوح

هر چه رفت و ميرود در هر دو کون
يک بيک پيداست بر تو لون لون

زين سخن در گشت لوح و گفت خيز
آبروي خويش و آن ما مريز

گر کسي از لوح ديدي زندگي
مرده را لوحيست در افکندگي

مي فرو گيرند در حرفم تمام
مي نهند انگشت بر حرفم مدام

گفت چون صحرا همه پربرف گشت
رفت ذوالنون در چنان روزي بدشت

گفت در برفست عالم ناپديد
چينه مرغان شد اين دم ناپديد

ديد او را عاشق آسا در طواف
گفت اي ذوالنون چرا گفتي گزاف

هم را در آشنائي راه داد
هم مرا جان و دلي آگاه داد

هم مرا در خانه خود پيش خواند
هم مرا حيران راه خويش خواند

هاتفي در سر او آواز داد
کانکه او را خواند حق يا باز داد

از ره بي علتيم آورده اند
در جنون دولتيم آورده اند

گر کسي در جانش آتش ميزدي
او نرنجيدي و خوش خوش ميزدي

خانه بودش فرو افتاد پاک
ماند فرزند و زنش در زير خاک

گر چو خوش خوش خوش نبيني هر چه هست
خوش خوشي در ناخوشي افتي بشست

آن يکي ديوانه در بغداد شد
يک دکان پر شيشه ديد او شاد شد

در حقيقت زين همه طاق و رواق
نيست کس آگاه جز از طمطراق

غاليه بستد ازو معشوق چست
بود در پيشش خري ادبار و سست

از درخت ذات تو يک شاخ تر
تا نپيوندد باصل کار در

بر در او چون تواني يافت بار
چون ز بيکاري نه پردازي بکار

خلق چون بسيار در چشم آمديش
آينه بفکندي و خشم آمديش

باز چون آن خلق بسيار آمدي
بار ديگر خشم در کار آمدي

آينه در رهگذار انداختي
خلق از سر باز با او ساختي

اين چنين مشغول و سرگردان شده
در غم شغل جهانت جان شده

اي ترا هر لحظه تلبيسي دگر
در بن هر مويت ابليسي دگر

در حقيقت رو ز عادت دو باش
ني ز ابليسي بخود مغرور باش

سجده ميکرد ابليس لعين
گفت عيسي در چه کاري اين چنين

هرچه از عادت رود در روزگار
نيست آن را باحقيقت هيچ کار

وقف ابليس است دنيا سربسر
تو ازو مي باز دزدي در بدر

تا چو هر ديوي شود فرمانبرم
بي پري جفتي نهد سر در برم

حق بدو گفتا مشو او را شفيع
تا کنم در حکم تو او را مطيع

شد ز بي قوتي سليمان دردناک
آمدش بي قوتي در جان پاک

گفت يارب نان ندارم در نگر
گفت بفروش آن متاعت نان بخر

چون بود در بند ابليس پليد
کي توان کردن فروشي يا خريد

هست در تاريکيت آب حيات
ني شکر بالحق توئي باري نبات

در حقيقت بي مجاز و عيب و ريب
ملهم لوح دلي نقاش غيب

درد من بين باز کن بر من دري
سر غيبم گوي و در جنبان سري

پس زفان گشته قلم بيروي و راه
ميروم وانگاه در آب سياه