هيلاج نامه عطار

بسي در بحر صورت باز ديدم
ب آخر جوهر کل باز ديدم

مرا دان جوهر درياي اسرار
که در بغداد گشتم بر سر دار

تو جوهر دان مرا شيخا در اينجا
که بنمودم حقيقت اندر اينجا

نمودم جوهر خود در ميان من
نمود خويشتن از لامکان من

قدم بر بعد از آن در آتش انداز
بسوزان تا بيابي سر من باز

هر آنعاشق که چون من در فنا شد
نهانش با عيان کلي خدا شد

من اين گنج نهان مي بخشم ايشيخ
نهم چون ديگران در نقشم ايشيخ

زهي نادان که در جسمي بمانده
از آن اينجا تو بي اسمي بمانده

چو جان جانان شود آنگه بداني
که وصل دوست يابي در نهاني

چو جانان جان شود در آخر کار
تو مر منصور بيني بر سر دار

اگر با تو بود عجبي در اين سر
نگردد هرگزت دلدار ظاهر

بخواهد سوخت در آخر وجودت
که تا آندم نمايد بود بودت

تو ايسالک مرو در خواب اينجا
تو وصل يار را درياب اينجا

چنين تا چند در تقليد باشي
دمي آن کاندرين توحيد باشي

طلسمي ليک جانت در طلسم است
از آن ديدار اعيان تو اسم است

تو با منصور و منصور است در جان
دمادم روي مي بنمايدت جان

چو بشناسي که را تاوان بود اين
ترا تاوان يقين در جان بود اين

که ميداند چه ميگوئي در اينجا
که افکندستي اينجا شور و غوغا

درين حضرت يقين داري چو عطار
از آن پيوسته در کاري چو عطار

يقين رو باش در کل بيگماني
همي باران تو درهاي معاني

درين بحر معاني جوهر راز
تو آوردي برون اين در را باز

چو جان در تست جانانست گوهر
از آن پيوسته تابانست جوهر

عيان بين باش نه خود بين در اينراه
که خود بين را يقين راند همي شاه

تو حق در حق ببين اينجا حقيقت
که خواهد کرد محو اينجا طبيعت

چو سالک وصل ديد و در عيان شد
حقيقت جمله خلق جهان شد

يکي بينند هم از خويش اينجا
حجاب اينجايگه در پيش اينجا

ز دردت از کجا اينجا زنم باز
از آنم در حقيقت صاحب راز

همه درد است در صورت حقيقت
که بيشک اوست کل عين طبيعت

چو جان شد جسم دم دم باز آمد
دگر در کبر و نقش کار آمد

خبر دارد که جانانست با او
ولي در پرده پنهانست با او

چو من برگفت جانان سر نهادم
از آن اينجا در معني گشادم

منم امروز اندر دار معني
خدا را يافته در دار دنيا

بجز جانان نديدم اندر اينجا
مرا بگشاده او کلي در اينجا

يکي بين باش و در يکي نظر کن
تو يک بيني وجودت را خبر کن

بجز يکي مبين در پرده اينجا
مشو آخر همي گم کرده اينجا

اگر واصل چو من گردي در اينجا
ترا اسرار گردد روشن اينجا

اگر واصل شوي در جسم و جانت
يکي بيني تمامت جان جانت

که ميگويم خدايم در جهان بين
تو امروزم يقين گنج نهان بين

بترسان خلق را زين گفت شيخا
که جان تو چنين در سفت شيخا

اشتر نامه عطار

هر زمان در منزلي ديگر رود
گاه بي پا و گهي بي سر رود

کوکبان چرخ حيران گشته اند
با فلک در رقص گردان گشته اند

جمله ذرات پيدا و نهان
نقطه من گشت در هر دو جهان

اولين و آخرين عشقست و بس
عقل سودا مي پزد در هر نفس

عشق جانان ديد و جانان گشت کل
در عيان عشق پنهان گشت کل

اول آدم در فناي عشق بود
گشت پيدا ظاهرش بود و نبود

اول آدم سوي هر ذره شتافت
تا بخود در ره نتافت او ره نيافت

سوي ظلمت آشيان نور کرد
بعد از آن رو در بهشت و حور کرد

بندگي ما را تو مطلوب آمدي
در محبت عين محبوب آمدي

تا مرا راهي نمايي از رهت
زانکه آدم هست خاک در گهت

جزو و کل ذات تو مي بينم همه
در دم آدم فکندي دمدمه