الهي نامه عطار

بگفت اين و بر آمد جان پاکش
فرو شد کالبد در زير خاکش

همه در انتظار آن که تا شاه
که را رغبت کند يا کيست دلخواه

بسي شد در جهان آوازه او
نمي دانست کس اندازه او

رسيدند از قضا روزي در آن راه
بر آن مرد اعرابي شبانگاه

چو بود آن مرد اعرابي جوانمرد
در آن شب هر دو تن را ميهمان کرد

در آمد مرد اعرابي به گفتن
کز اينجا تا کجا خواهيد رفتن

بگفت آنگاه اعرابي که يک چند
زني افتاد اينجا در خردمند

شدند آخر بسي منزل بريدند
در آن ده سوي آن منزل رسيدند

بهم هر سه روان گشتند در راه
که تا رفتند پيش زن سحرگاه

بگفت القصه آن راز آشکاره
که طفلت کشته ام در گاهواره

نبود آن زن در اين کشتن گنهکار
ز فعل شوم خود گشتم گرفتار

برفت از خويش چون با خويش آمد
زن نيکو دلش در پيش آمد

بدو گفتا چه افتادت که ناگاه
شدي نعره زنان افتاده در راه

ز تو تا او همه اعضا چنانست
که نتوان گفت موئي در ميانست

اگر او نيستي ريزيده در خاک
ترا او گفتمي اي گوهر پاک

منم آن زن که در دين ره سپردم
نگشتم کشته از سنگ و نمردم

بسجده اوفتاد آن مرد در خاک
زبان بگشاد کاي دارنده پاک

بلي بايد هزار و يک تن آراست
که تا يک لقمه گردد در دهن راست

چو دائم مي کند باقيت دعوت
ز فاني در گذر يعني ز شهوت

محبت چون بحد خود رسد نيز
شود جان تو در محبوب ناچيز

ز شهوت در گذر چون نيست مطلوب
که اصل جمله محبوبست محبوب

دو ابرويش که هم شکل کمان بود
دو حاجب بر در سلطان جان بود

زني در عشق آن بت سرنگون شد
دلش بسيار کرد افغان و خون شد

اگر روزي بصحرا رفتي آن ماه
روان گشتي زن بيچاره در راه

نگه مي کردي از پس روي آن ماه
چو باران مي فشاندي اشک در راه

چنين فرمود آنگه شاه عالي
که در ميدان بريد آن کره حالي

و گر گوئي مکش گيسو کشانم
بجز در پاي اسبت خون نرانم

نمي گويم که اي شاه نکوکار
مکش در پاي اسبم سر نگونسار

که از جدم تمام است استطاعت
کند در حق من فردا شفاعت

چو جان آن هر دو را در خورد آمد
چنين جائي مخنث مرد آمد

زبان بگشاد مور و گفت اي شاه
بهمت مي توان رفتن در اين راه

يکي مور است کز من ناپديد است
بدام عشق خويشم در کشيد است

و گر از من برآيد جان در اين باب
نباشم مدعي باري و کذاب

بچشم خورد منگر سوي موري
که او را نيز در دل هست شوري

در اين ره مي ندانم کين چه حال است
که شيري را ز موري گو شمالست

مگر آن مور مي زد پا و دستي
ز عجزش در علي آمد شکستي

نباشي از سلوک خويش آگاه
که موري را کني آزرده در راه

علي را لرزه بر اندام افتاد
ز موري شير حق در دام افتاد

که يارب قصد حيدر در ميان نيست
اگر خصمي بمن بود اين زمان نيست

چو حيدر در شجاعت شير زوري
که ديدي بسته بر فتراک موري

تو گر بر جهل مطلق در سلوکي
گداي مطلقي گر از ملوکي

نظر بايد فکند آنگه قدم زد
که نتوان بي نظر در راه دم زد

اگر تو بي نظر در ره زني گام
نگونساريت بار آرد سرانجام

و گر امروز گامي مينهي پاک
نبايد رفت صد فرسنگ در خاک

فرس مي راند نوشروان چو تيري
بره در چون کماني ديد پيري

تو روزي چند باقي مي نماني
درخت اينجا چرا در مينشاني

بوسع خود ببايد رفت گامي
که در هر کار مي بايد نظامي

قدم در راه دين بايد نهادن
رعونت بر زمين بايد نهادن

نداري شرم با اين زور بازو
نهادن سنگ خود را در ترازو

نشد معلومم اي جان پدر حال
جوابت چون توان آورد در قال