منطق الطير عطار

چون در آن خلوت نه ما بود و نه من
گر حسن مويي شود نبود حسن

در فروغ پرتو آن يک نظر
محو مي گردد وجودم سر به سر

چون نمي ماند ز من نام وجود
چون به خدمت پيشت افتم در سجود

مرد حيران چون رسد اين جايگاه
در تحير مانده و گم کرده راه

در مياني يا بروني از ميان
بر کناري يا نهاني يا عيان

ماه رويش مثل فردوس آمده
وانگه از ابروش در قوس آمده

نرگس مستش ز مژگان خار را
در ره افکندي بسي هشيار را

در دو ياقوتش که جان را قوت بود
دايما روح القدس مبهوت بود

دل ز دستش رفت و در خون اوفتاد
عقل او از پرده بيرون اوفتاد

مي گداخت از شوق و مي سوخت از فراق
در گداز و سوز دل پر اشتياق

بود او را ده کنيزک مطربه
در اغاني سخت عالي مرتبه

حال خود در حال با ايشان بگفت
ترک نام و ننگ و ترک جان بگفت

گفت اگر عشقم بگويم با غلام
در غلط افتد که هم نبود تمام

ور نگويم قصه خود آشکار
در پس پرده بميرم زار زار

پس نهادند آن زمان بر بسترش
در نهان بردند پيش دخترش

سينه پر عشق و زفان لال آمده
جان او از ذوق در حال آمده

گه لبش را بوسه دادي چون شکر
گه نمک در بوسه کردي بي جگر

گه پريشان کرد زلف سرکشش
گاه گم شد در دو جادوي خوشش

زين عجب تر حال نبود در جهان
حالتي نه آشکارا نه نهان

ديده ام صاحب جمالي از کمال
هيچ کس مي نبودش در هيچ حال

من چو او را ديده يا ناديده ايم
در ميان اين و آن شوريده ام

نه مرا معلوم تا در درد کار
بر که مي گريم چو باران زار زار

من نبردم بوي و اين حسرت مرا
خون بريخت و کشت در حيرت مرا

در چنين منزل که شد دل ناپديد
بل که هم شد نيز منزل ناپديد

ريسمان عقل را سر گم شدست
خانه پندار را در گم شدست

هرکه او آنجا رسد سرگم کند
چار حد خويش را در گم کند

گر کسي اينجا رهي دريافتي
سر کل در يک نفس دريافتي

گر در من بسته ماند، چون کنم
غصه پيوسته ماند، چون کنم

صوفيش گفتا؛که گفتت خسته باش
در چو مي داني برو، گو بسته باش

بر در بسته چو بنشيني بسي
هيچ شک نبود که بگشايد کسي

دل دلش تابي و در جانش تفي
بسته زناري و بگشاده کفي

آمده نه از سر دعوي و لاف
گرد آتش گاه گبري در طواف

شيخ گفتا کار من سخت اوفتاد
آتشم در خانه و رخت اوفتاد

گفت از حيرت دلم در خون نشست
کار تو برگوي کانجا چون نشست

در فراقت شمع دل افروختم
تا تو رفتي من ز حيرت سوختم

ما بسي در قعر اين زندان و چاه
از شما حيران تريم اين جايگاه

ذره اي از حيرت عقبي مرا
بيش از صد کوه در دنيا مرا

هرک در درياي کل گم بوده شد
دايما گم بوده آسوده شد

سالکان پخته و مردان مرد
چون فرو رفتند در ميدان درد

چون همه در گام اول گم شدند
تو جمادي گير اگر مردم شدند

عود و هيزم چون به آتش در شوند
هر دو بر يک جاي خاکستر شودند

اين به صورت هر دو يکسان باشدت
در صفت فرق فراوان باشدت

ليک اگر پاکي درين دريا بود
او چون بود در ميان زيبا بود

يک شبي معشوق طوس، آن بحر راز
با مريدي گفت دايم در گداز

چون شود شخص تو چون مويي نزار
جايگاهي سازدت در زلف يار

گر تو هستي راه بين و ديده ور
موي در موي اين چنين بين درنگر

يک زمان زانجا به خود آيند باز
در نياز افتند، خو کرده به ناز

زان همي گريم که با خويشم دهند
يک نفس در ديده خويشم نهند

غم مخور کاتش ز روغن در چراغ
دوده اي پيداکند چون پر زاغ

جامه اي از نيستي در پوش تو
کاسه اي پر از فنا کن نوش تو