ديوان عطار

هر کجا ذره اي است در دو جهان
زير بار گران همي يابم

در کمالش دو کون را دايم
باز مانده دهان همي يابم

طوطي روح در رهش چو مگس
دست بر سر زنان همي يابم

کوه را تا به کاه بر در او
کمري بر ميان همي يابم

بر سر هر چه در وجود آورد
حفظ او پاسبان همي يابم

در عطاهاي دست حضرت او
صد جهان بحر و کان همي يابم

در تماشاي او که اوست همه
دو جهان کامران همي يابم

چو در عالم نمي بينم رفيقي
ميان خاره دل پر خار دارم

برون نايم ازين گلزار هرگز
چو خود را در درون غمخوار دارم

فريدم فرد بنشستم که در دل
ز فرديت بسي انوار دارم

خطا گفتم غلط کردم که در راه
به ناداني خويش اقرار دارم

معلوم شد مرا که منم تا که زنده ام
مجبور در صفت که به صورت مخيرم

در چار بالش سخنم پادشاه نظم
وز حد برون معاني بکر است لشکرم

در قوت و طراوت معني نظير من
صورت مکن که بر صفت آب و آذرم

چون من کمان گروهه فکرت کنم به چنگ
از چارچوب عرش در آيد کبوترم

من خوان هنوز بازنپيچم که در رسد
از غيب ميزباني صد خوان ديگرم

رويم مکن سياه که در روز رستخيز
ترسم از آنکه باز نداند پيمبرم

عطار بر در تو چو خاک است منتظر
يارب درم مبند که من خاک آن درم

گر ميان دوزخ از من دور گردد نفس شوم
در ميان آتش دوزخ ميان کوثرم

لاجرم چون جاي من پيوسته کام اژدهاست
زهر گردد گر مي نوشين بود در ساغرم

گرچه بسياري رسن بازي فکرت کرده ام
بيش ازين چيزي نمي دانم که سر در چنبرم

بيقراري مي کنم اما چه سازم زانکه من
در بن خاشاک دنيا بس عجايب گوهرم

از عذاب من اگر کار تو خواهد گشت راست
حکم حکم توست بنشان در ميان اخگرم

صفات ذات جهان آفرين دهندي شرح
ز صد هزار يکي در نيايدي به بيان

بر آوريد ز دودي کبود در شش روز
بکرد چار گهر هفت قبه گردان

ز چوب خشک به صنعت گري برون آورد
هزار گونه گل تازه روي در بستان

حبيب حضرت خود را کشيد بر در غار
ز پرده اي که تند عنکبوت شادروان

هزار نافه مشکين نمود در يک دم
ز خون سوخته آهوان ترکستان

ز صنع خود پس سي و دو دانه مرواريد
فراخت تيغ زبان در ميان درج دهان

هزار سال اگر فکر مي کني در حس
حقيقتش نشناسي به حجت و برهان

اگر تو در ره کنه خداي از سر عقل
به وجه راست تفکر کني هزار قران

چگونه عقل تو يارد به گرد ذاتي گشت
که هست نه فلکش حلقه در ايوان

کسي که در بن زندان هزار بار بسوخت
مکن به آتش دوزخ دگر رهش سوزان

مرا چو در بن زندان نکو نداشته اند
به بوستان بهشتم به خوش دلي برسان

از آن شراب که در جام مخلصان ريزي
به جان پاک محمد که قطره اي بچشان

تو ميزبان بهشتي و من رسيده ز راه
فرو مبند در خلد کامدم مهمان

غمهاي دلم بر که شمارم که نيايد
تا روز شمار اين همه غم در شمر من

جان در حذر افتاد ولي وقت شد آمد
جانم شد و بي فايده آمد حذر من

در باديه مانديم کنون تا به قيامت
بي مرکب و بي زاد دريغا سفر من

دي در مقر جاه به صد ناز نشسته
تابوت شد امروز مقام و مقر من

دردا و دريغا که چو در شست فتادم
از درج صدف ريخته شد سي گهر من

گر حق به دلم يک نظر لطف رساند
حقا که نيايد دو جهان در نظر من

ديدي کلام حق، که علي الحق يک است و بس
پس در نزول، مختلف آثار آمده

عکسي ز زير پرده وحدت علم زده
در صد هزار پرده پندار آمده

اينجا فقير سوخته بگريخته ز کفر
در چين شده به علم و ز کفار آمده

تو را چو از شکرت بوي شير مي آيد
سپيد شد شکرت همچو شير در روزه

دل از فراق تو در روزه وصال بماند
به جان تو که بنگشاد او دگر روزه

چو جان رنج کش من ز هجر در سفر است
رواست گر بگشايد درين سفر روزه

سه ماه روزه گرفت و ز نور روزه او
مدام در دو جهان گشت نامور روزه

چرخ آستان درگهت شيران عالم روبهت
حيران بمانده در رهت پير و جوان سبحانه