ديوان صائب

در خرابي هاي تن تردست چون سيلاب باش
چون به ديوار يتيمان مي رسي معمار شو

چند چون پرگار خواهي گشت بر گرد جهان؟
پاي در دامن گره کن مرکز ادوار شو

گنج را بي زبان ممکن نيست صائب يافتن
بي تأمل در دهان اژدها و مار شو

گر طمع داري که آيد روزيت بيرون ز سنگ
در رياض آفرينش مرغ آتشخواره شو

سنگ را دلجويي اطفال گوهر مي کند
در حريم خردسالان مهره گهواره شو

از فضولي ميهمان بر ميزبان گردد گران
در برون درگذار اين خلق، صاحب خانه شو

نيست راهي قرب را از سوختن نزديکتر
در طريق عشقبازي امت پروانه شو

آفت شهرت ندارد خلوت در انجمن
بهر شهرت گوشه گير از خلق چون عنقا مشو

موج دريا را حجاب ديدن ساحل مکن
در ميان کار دنيا غافل از عقبي مشو

دولت از دست دعا دارد حصار عافيت
در بزرگي غافل از دريوزه دلها مشو

قطره در گوهر ز موج انقلاب آسوده است
مرد طوفان حوادث نيستي دريا مشو

تا نمي در جويبارت چون سبوي باده هست
بار دوش خلق از کوتاه دستي ها مشو

روز اگر شان بزرگيهاست دامنگير تو
در دل شب غافل از دريوزه دلها مشو

در برون رفتن ز بزم زندگي کاهل مشو
نيستي خضر از گرانجانان اين محفل مشو

مي رسد چون عطسه بي تمهيد گلبانگ رحيل
از سرانجام سفر در هر نفس غافل مشو

مي کند در ناخنت ني خامه تکليف عقل
عشرت طفلانه مي خواهد دلت، عاقل مشو

مي شود بازيچه باد صبا خاکسترت
بي طلب زنهار چون پروانه در محفل مشو

در کهنسالي ز مرگ ناگهان غافل مشو
برگ چون شد زرد از باد خزان غافل مشو

نابجا نبود سخن، مگشا لب گفتار خويش
از هدف چون تير در بحر کمان غافل مشو

برندارد دولت بيدار غفلت، زينهار
در کنار بام از خواب گران غافل مشو

چون ز محفل پاي نتواني کشيدن همچو شمع
از حضور خلوت در انجمن غافل مشو

از چه خس پوش مي دارند بينايان خطر
در زمان خط ازان چاه ذقن غافل مشو

شکر اين معني که در غربت عزيزي يافتي
حق شناسي کن، ز اخوان وطن غافل مشو

نيست چون مستي کليدي مخزن اسرار را
در بهار از ناله مرغ چمن غافل مشو

در سياهي صائب آب زندگاني مدغم است
زينهار از خال آن کنج دهن غافل مشو

خويش را در بندگي انداختن از عقل نيست
تا نفس داري رهين منت احسان مشو

نيستي آيينه تا باشي ز معني بي نصيب
ديده را بگشاي، در هر صورتي حيران مشو

در مصاف چرخ صائب همت از پيران طلب
تا نباشد اسب چوگاني به اين ميدان مشو

خون فاسد در بدن آهن رباي نشترست
نيش مردم برنمي تابي رگ گردن مشو

جستجو صائب به جايي مي رساند خويش را
هر قدر سختي ببيني سست در رفتن مشو

جنون گنجي است گوهرخيز، زنجير اژدهاي او
تهيدستي نبيند هر که شد در گنج پاي او

گذارد ازترازو در فلاخن ماه کنعان را
عزيز مصر اگر بيند جمال جانفزاي او

چرا از پرده بيرون آيد آن غارتگر جانها؟
که چشمي نيست در عالم سزاوار لقاي او

طبلکار تو دارد اضطرابي در جهانگردي
که پنداري زمين را مي کشند از زير پاي تو

مرا شرمنده کردي از دل اميدوار خود
مبادا هيچ کافر در جهان اميدوار از تو!

شکوه حسن عالمسوز ازين افزون نمي باشد
که در خواب بهاران است دايم پاسبان تو

نفس در سينه باد صبا مستانه مي رقصد
همانا غنچه اي واکرده است از بوستان تو

مشو چون ابر غافل در بهار از گوهرافشاني
که با درياي رحمت ديده گريان زند پهلو

رخنه در بيضه فولاد کند چون جوهر
دانه ء خال تو کز دام بود ريشه او

در شکستن حذر از شيشه فزون بايد کرد
لشکري را که شکسته است به دنبال مرو

چه بود دولت دنيا که به آن فخر کنند؟
گشت در غار ازين شرم نهان کيخسرو

عمر جاويد به نظارگيان مي بخشد
هر که چون زلف شبي روز کند در بر تو

لب زخم من و اظهار شکايت، هيهات
که گشوده است بغل در هوس خنجر تو

اين غزل آن غزل خواجه سنايي است که گفت
خنده گريند همي سوختگان در بر تو

در رياضي که تو باشي، به نظر مي آيد
سرو چون سبزه خوابيده ز رعنايي تو

هرگز از شرم در آيينه نديدي خود را
يوسفي نيست درين مصر به تنهايي تو

سر بسر زهره جبينان جهان چون انجم
محو در قلزم نورند ز پيدايي تو

طوطيي را که به شيرين سخني مشهورست
غوطه در زهر دهد غيرت گويايي تو

مغز تحقيق ز ارباب عمايم مطلب
آنچه در سر نتوان يافت ز دستار مجو

در ترازوي قيامت نتوان يافت کجي
حيف و ميل از دل و از ديده بيدار مجو