ديوان صائب

درآ به عالم آب از جهان هشياري
که هر حباب در او عالم دگر دارد

پسر تلاش يتيمي کند ز حسن غريب
صدف چه آبله ها در دل از گهر دارد

چه وسعت است که اين بحر پرگهر دارد
که هر حباب در او عالم دگر دارد

در آن محيط که باد مراد تسليم است
سفينه از نفس ناخدا خطر دارد

بغير آدم خاکي که گوهري است يتيم
کدام در گرانمايه نه صدف دارد؟

ز چرب نرمي گفتار مي توان دانست
که خاتم لب او موم در بغل دارد

چگونه پيله گرفته است کرم را در بر؟
چنان مرا به ميان رشته امل دارد

فلک به کام دل اهل فقر مي گردد
پياده هرکه شد اين اسب در کتل دارد

کسي که در گره افکنده است کار مرا
هزار ناخن تدبير دست کم دارد

لباس ماتم بلبل هميشه آماده است
به هر چمن که در او زاغي آشيان دارد

چو غنچه هرکه به وحدت سراي دل ره برد
حضور گوشه خلوت در انجمن دارد

ز يوسفي که ترا در دل است بيخبري
وگرنه هر نفسي بوي پيرهن دارد

براي پاکي دامان ما بهار از گل
هزار پنجه خونين در آستين دارد

به آب خضر کند تلخ زندگاني را
ز خط عقيق تو زهري که در نگين دارد

به خوردن جگرش در لباس، دنداني است
گهر به ظاهر اگر رشته را سمين دارد

مجوي سر خط آزادي از فلک صائب
که خود ز کاهکشان طوق در گلو دارد

بشوي دست و دل خويش از علايق پاک
که در نماز بود هرکه اين وضو دارد

به عهد لعل لب آبدار او رگ سنگ
چو تاک گريه مستانه در گلو دارد

چه باده غنچه اين باغ در سبو دارد؟
که هر نواطلبي برگ عيش ازو دارد

در آب تلخ، صدف تلخکام ازان نشود
که رخنه لبش از خاموشي رفو دارد

به فکر پا سر آزادگان نمي افتد
که سرو، پاي به گل در کنار جو دارد

نخورده کرد سيه مست عندليبان را
چه باده غنچه اين باغ در سبو دارد؟

مکن تعجب اگر نيست چرخ را آرام
کز اين پياده بسي چرخ در جلو دارد

هنر ز فقر کند در لباس عيب ظهور
که نان گندم درويش طعم جو دارد

در آن مقام که مقصود بي نشان باشد
خطر ز سنگ نشان بيش راهرو دارد

درازدستي در کاروان احسان نيست
وگرنه چندين يوسف هنر به چه دارد

کسي که فکر سر خود نمي کند صائب
هميشه باد به کف، خاک در کله دارد

منم که نيست پناهي درين محيط مرا
وگرنه در ز صدف گاهواره اي دارد

سخن به خوش نمکي شور در جهان فکند
به قدر اگر نمک استعاره اي دارد

شکفتگي ز مي ناب تازگي دارد
نشاط در ره سيلاب تازگي دارد

عزيمت تو فتاده است در توکل سست
وگرنه بحر ز هر موجه اي پلي دارد

کدام مطلب عالي است در نظر دل را؟
که بر مراد دو عالم تغافلي دارد

بجز فتادگي ما که برقرار بود
ترقي همه در پي تنزلي دارد

هزار جان مقدس فداي تيغ تو باد
که در گشايش دلها عجب دمي دارد!

مباد پنجه جرأت در آستين دزدي
کمان چرخ مقوس همين دمي دارد

اميد فرش بود در دل هوسناکان
زمين شور فراوان سراب مي دارد

اگر چه در دل سنگ است لعل زنداني
اميد تربيت از آفتاب مي دارد

مرا به گوهر شب تاب رشک مي آيد
که در چراغ خود از آب روغني دارد

ز بيم خار خورد در لباس دايم خون
چو گل کسي که درين باغ دامني دارد

شکوه عشق به زنجير بسته است مرا
خوش آن که رخصت در خون تپيدني دارد

توقعي که مرا از سپهر هست اين است
که آرزوي مرا در کنار نگذارد

چه حاجت است به شمشير، تيزدستان را؟
که هست در کف دشمن مرا سلاح نبرد

ز مور خط تو در حيرتم که از لب تو
چگونه چاشني خنده هاي پنهان برد

ترا ستيزه به گردون خوش است در وقتي
که التجا به سپهر دگر تواني برد

به داغ عشق اگر آشنا شوي امروز
در آفتاب قيامت بسر تواني برد

عجب که صورت ديوار جان نمي يابد
به محفلي که در او حرف يار مي گذرد

اگرچه وعده خوبان وفا نمي دارد
خوش آن حيات که در انتظار مي گذرد

در آن چمن که تو لنگر فکنده اي صائب
گل پياده سبک چون سوار مي گذرد

به دامن افق آن صبح شوربختم من
که عمر خنده من در خمار مي گذرد

حيات زنده دلان در گداز خويشتن است
نمرده شمع کج از گداز مي گذرد؟