ديوان شاه نعمت الله ولي

روبند به روي همچو مه بسته بتم
در پرده خوشي نشسته پيوسته بتم

اين بت شاه است و عالمي بنده او
برخاسته در خدمت و بنشسته بتم

دل در سر زلف دلستانش بستم
وز نرگس چشم پرخمارش مستم

راهي بردم به چشمه آب حيات
تشته بودم روان در آب افتادم

بر خاک درش مست و خراب افتادم
هم سايه او در آفتاب افتادم

گفتم که منم که نور او مي نگرم
کشتي بشکست و من در آب افتادم

در کوي خرابات حضوري دارم
سرمستم و از عشق سروري دارم

اين جمله از آن تو مبارک بادت
من در دو جهان يکي خدايي دارم

تا جان دارم به مي خوري مي کوشم
در کوي مغان مدام مي مي نوشم

تا صورت او در آينه مي بينم
معني همه هر آينه مي بينم

آئينه دل به چشم جان مي نگرم
وين طرفه که او در آينه مي بينم

در خلوت دل يار نهان مي بينم
پيداست به علم او روان مي بينم

گر خود نگرم وگر شما را بينم
در هرچه نظر کنم خدا را بينم

بينم همه کاينات در عين کمال
اين نيز هم از کمال او مي بينم

اين درد هميشه من دوا مي بينم
در قهر و جفا لطف و وفا مي بينم

هر شعله کز آتش زنه عشق جهد
در ما گيرد از آنکه ما سوخته ايم

از دردي درد ما دوا يافته ايم
در کنج فنا گنج بقا يافته ايم

ما در يتيم را به دست آورديم
درياي محيط پر گهر يافته ايم

گنجي که نيافت هر کسي در عالم
ما يافته ايم و نيک وا يافته ايم

در دور قمر چو ماه پيدا شده ايم
وز نور ظهور نيک بينا شده ايم

در راه تو از سر قدمي مي سازم
پايي چه بود که تا بپايي آيم

انگشت زنان بر در جانان رفتيم
پيدا بوديم و باز پنهان رفتيم

سر بر در ميخانه نهاديم دگر
رندانه به ذوق بي حجاب افتاديم

ماننده گرد گرد مأوا گرديم
تا خاک در خانه او واگرديم

عالم چه بود که در زمان بخشش
مجموع خزائن الهي بخشيم

جوهر آب است و گوهرش در يتيم
درياب بيان ما که سري است عظيم

سرپوش فکنده اند بر روي طبق
سري است در اين طبق که ما مي دانيم

در مکتب عقل و نفس کليه را
هم مجمل و هم مفصل از هر دو بخوان

ماييم ز خود وجود پرداختگان
و آتش به وجود خود در انداختگان

در هر نفسي کسب کمالي مي کن
بر لوح دلت نقش خيالي مي کن

دل مغز حقيقت است تن پوست ببين
در کسوت روح صورت دوست ببين

سايه او تو آفتابش مي بين
تمثال جمال او در آبش مي بين

جز نقش خيال او نبيني در خواب
گر مي خواهي برو بخوابش مي بين

بواب از آن نشانده اند بر در او
تا وا گردد هر که ندارد سر او

در ساغر ما بجز مي ناب نبو
با عاشق مست عقل مخمور که بو

گر شه خواهي محرم آن شاه بجو
در راه درآ و يار همراه بجو

يارب داني که من بگاه و بيگاه
جز در تو نکردم ز چپ و راست نگاه

در ديده ما خيال روي خوبش
نقشي است که بر عارض آبي بسته

برخاسته از هر دو جهان رندانه
در کوي خرابات مغان بنشسته

اي بر لب بحر تشنه در خواب شده
اي بر سر گنج وز گدايي مرده

ساقي مي خمخانه به ما پيموده
در هر جامي مي دگر بنموده

گويند بگير دست او را در دست
دستش گيرم اگر بيابم دستي

خواهي که درين زمانه اوحد باشي
در حضرت ذوالجلال مفرد باشي

زنهار دلا مکوش جز بر نيکي
زيرا که زيان نکرد کس در نيکي

وقتي که توکلت فراموش کني
با دلبر من دست در آغوش کني

با عقل حديث عشق گويي هي هي
در کتم عدم وجود جويي هي هي

در کتم عدم وجود جويي هي هي
با ما سخني ز ذات گويي هي هي

در عالم حسن بر همه شاه تويي
خوبان همه چون ستاره و ماه تويي

در ازل زنده کرد او دل ما
ديده زنده دلي ما آنجا

جز صفات او نيابي در نظر
گر ببيني نور چشم ما به ما