ديوان شاه نعمت الله ولي

در کشاکش عالمي آورده است
نه من سرگشته تنها مي کشد

ما بلاي عشق او خوش مي کشيم
کار ما در عشق بالا مي کشد

خاک پايش توتياي ديده بيناي ماست
از براي روشني در چشم بينا مي کشد

گرچه در ميکده پيرمغان پير شدم
باز از دولت آن پير جوان خواهم شد

نعمت الله چو خيالي که ببيني در خواب
ور چنين نيست درين هفته چنان خواهم شد

گفت و گو در ميان ما آمد
قصه از گفت و گو پريشان شد

در سرابستان مستان ره نبرد
هر که چون ما سو به سو جويا نشد

جان ما تا مبتلاي او نگشت
کار دل در عاشقي والا نشد

هر پريشان کو نشد در جمع ما
دولت پنهانيش پيدا نشد

هر که در مجلسم دمي بنشست
تو يقين دان که او ز مستان شد

مرغ دل در دام زلف او فتاد
سرنهاد و مو به مو پابسته شد

بي نوائي که در عدم گردد
بي وجود از فنا نينديشد

ما بر در هر خانه که رفتيم گشودند
محبوب از آن خانه خرامان بدر آمد

والله که نديدم بجز از نور جمالش
هر نقش خيالي که مرا در نظر آمد

مي کند ناز باز خواجه اياز
جان محمود در نياز آمد

عشق مست است و جام مي بر دست
در ولايت به ترکتاز آمد

هر که ابروي يار ما را ديد
يافت محراب و در نماز آمد

ناز آغاز کرد باز آن يار
نعمت الله در نياز آمد

خورشيد حسنش چون تافت بر من
سرو روانم خوش در برآمد

از مجلس ما زاهد روان شد
ساقي سرمست از در درآمد

چون نعمت الله رند حريفي
وقتي چنين خوش خوش در خور آمد

در هر دو جهان يکي است موجود
هر لحظه به صورتي مجدد

هر خيالي که گشاديم به رويش ديده
در زمان نقش تو بستيم خدا مي داند

سر ما از نظر اهل نظر پنهان نيست
در همه حال که هستيم خدا مي داند

در دل ما نتوان يافت هواي دگري
جز خدا را نپرستيم خدا مي داند

در خرابات جهان سيد سرمستانيم
تو چه داني ز چه دستيم خدا مي داند

خواجه پيوسته در خيالي بود
نقش خواجه شد و خيالش ماند

نعمت الله ز ديده پنهان شد
در نظر نور بي مثالش ماند

اين عجب بين که حضرت سلطان
در نظرگه گهي گدا ماند

بود گنجي در اين خرابه تن
گنج باقي است گر خراب نماند

طاق ابرويش مگر شکل هلالي بسته اند
آفتابي در خيال ماه پيدا کرده اند

صورت موجي که در درياي معني ديده اند
عارفان تشبيه آن بر صورت ما کرده اند

در همه آئينه اي بنموده اند
اين نظر با چشم بينا کرده اند

غسل کرده در محيط عشق او
از حدوث و از قدم آسوده اند

خوش در ميخانه اي بگشاده اند
باده نوشان را صلائي داده اند

عاشقاني که چو ما غرقه دريا شده اند
گوهر حاصل ما در دل ما يافته اند

عالمي را ساخته چون آينه
در همه خود را تماشا کرده اند

روي خود بنموده اند در آينه
هم به خود خود را تماشا کرده اند

آفتابي را به مه بنموده اند
خم مي در ساغري پيموده اند

باده نوشان در خرابات مغان
فارغ از عالم خوشي آسوده اند

پير رندانيم و سرمستيم در دير مغان
نوجوانان جهان رندي ز ما آموختند

زبان بر بند و خامش باش در عشق
مشو بي زار و بر آزار مي خند

عاشقان اول ز جان باز آمدند
آنگهي در عشق جانباز آمدند

خون دل در جام جان کردند از آن
با لب معشوق دمساز آمدند

جان و دل موسي صفت بر طور تن
با خداي خويش در راز آمدند

به هواي لب او غنچه گل
لب گشاده همه در خنده شدند

چو رند جام مي بي حساب مي نوشد
به نزد عقل کجا در حساب باشد رند

طريق رندي سيد ز نعمت الله جو
که بي خطا رود و در صواب باشد رند

هر لحظه ز غيب در شهادت
طرح دگري ز نو برآرند

عالم داني که در نظر چيست
نقشي که بر آب مي نگارند