ديوان شاه نعمت الله ولي

ساقي اينجا کجا و مطرب کو
ساغر و رود در نمي گنجد

چند گوئي که خوش همي سوزم
آتش و دود در نمي گنجد

وصال اندر وصال اندر وصال است
در اين حالت حکايت درنگنجد

جمال اندر جمال اندر جمال است
در او درس و روايت درنگنجد

شدم مغرور عقل و نفس کشته
سر موئي حمايت در نگنجد

در اين حالت که من کردم بيانش
نبوت با ولايت درنگنجد

محدود و حدود در ظهور است
آري چه حد است حد و بيحد

در جهنم خراب مي گردد
ديده ها پر ز آب مي گردد

آن همه تخت و ملک را بگذاشت
اين زمان در خراب مي گردد

چارپا در پي علف گردد
تا به وقتي که خود تلف گردد

آشناي محيط بحر ازل
واقف از در و از صدف گردد

در دام ما درآيد و دانه خورد ز ما
مرغي کز آشيانه توحيد بر پرد

هر چه در کاينات مي بينيم
همه نور خداي ما دارد

گر قدم رنجه کني بر سر آبي باري
در نظر ديده ما آب فراتي دارد

هر کجا آينه اي در نظرم مي آيد
او به تمثال از آن وجه مثالي دارد

به سراپرده جنت نکشد خاطر رند
زانکه در گوشه ميخانه مجالي دارد

هر کجا ماه رخي در نظرم مي آيد
نيک مي بينم و حسني ز جمالت دارد

جان فدا کردم و سر در قدمت افکندم
از چنين بندگئي بنده خجالت دارد

رندي که وطن دارد در خلوت ميخانه
گر هر دو سرا نبود انديشه چرا دارد

خوش سلطنتي دارم از بندگي سيد
اين بنده چنين دولت در هر دو سرا دارد

چشم دريا دلي بود ما را
در نظر بحر بي کران دارد

قدح گرديد و اکنون نوبت ماست
در اين دوران چنين دوران که دارد

هر کجا خسروي است در عالم
جان شيرين براي او دارد

هر که با ما نشست در دريا
خبر از بحر بي کران دارد

رند سرمست در اين بزم ملوکانه ما
از سر ذوق درآيد خبري گر دارد

عشق و ساقي و حريفان همه مستند ولي
عقل مخمور ندانم که چه در سر دارد

قول مستانه ما ملک جهان را بگرفت
اين چنين گفته که در کاغذ و دفتر دارد

صاحب نظري کو که جهان در نظر آرد
يا محرم رازي که ز عقبي خبر آرد

از سنگ دلي سنگ منه در ره مردم
کو کوه عذابي به عوض درگذر آرد

در بحر محيط عشق غرقيم
جز ما خبري ز ما ندارد

هر دم نقشي برد ز عالم
در دم نقشي دگر برآرد

نان شيراز خورد شکر نگفت
زين سبب در ميان آب فسرد

در همه حال با خدا باشد
آنکه خود را از اين و آن نشمرد

در هواي گلستان عشق او
جان چو غنچه با لب خندان سپرد

غنچه دل در هواي او چو گل
جامه جان بر تن خود مي درد

هر که او غم مي خورد در عشق او
شادمان از خويشتن بر مي خورد

غير يکي در دو جهان هست نيست
گرچه نمايد به ظهور آن دو صد

وحدت و توحيد و موحد يکي است
در نظر عارف ذات احد

ناجوانمردي که او در عشق جانان جان نداد
شايد ارزنده دلي گويد که آن نامرد مرد

در سرابستان او غيري نمي يابد مجال
گر کسي مرغي شود بر گرد قصرش کي پرد

چشم ما چون به روي او نگرد
در نظر غير او کجا گذرد

مرد عاشق همه يکي بيند
آن يکي در هزار مي شمرد

غنچه در گلستان تبسم کرد
بلبل از ذوق آن ترنم کرد

در آينه جمالش تمثال خويش بنمود
از آفتاب حسنش ماه خوشي عيان کرد

پنهان شدن از ديده سيد نتواني
چون نور در اين ديده عياني چه توان کرد

با عشق در افتادم و تقدير چنين بود
تدبير نمي يابم و چاره نتوان کرد

حسن او بر چشم ما پيدا که کرد
در سر ما اين چنين سودا که کرد

بي نوايان ز در شاه نوا مي يابند
گر گدا کديه کند منع گدا نتوان کرد

در دل آمد به جاي جان بنشست
رحمتي خوش به جاي جانم کرد

دست با او در کمر خواهيم کرد
خويشتن را معتبر خواهيم کرد