ديوان شمس

در خود چو نظر کردم خود را بنديدم
زيرا که در آن مه تنم از لطف چو جان شد

هر پاره کف جسم کز آن بحر نشان يافت
در حال گذاريد و در آن بحر روان شد

هر که در آبي گريزد ز امر او آتش شود
هر که در آتش شود از بهر او ريحان کند

پيش از آن کاين نفس کل در آب و گل معمار شد
در خرابات حقايق عيش ما معمور بود

در نجاتش مات هست و هست در ماتش نجات
زان نظر ماتيم اي شه آن نظر بر مات باد

در دلش ياد من آمد هر طرف کرد التفات
مر مرا در هيچ صفي آن زمان آن جا نديد

زانک در وهم من آيد دزدگوشي از بشر
کو در اين شب گوش مي دارد حديثم اي ودود

چمني که جمله گل ها به پناه او گريزد
که در او خزان نباشد که در او گلي نريزد

چه عجب که در دل من گل و ياسمن بخندد
که سمن بري لطيفي چو تو در برم نيامد

دل آهنم چو آتش چه خواست در منارش
نه که آينه شود خوش چو در او صفا درآمد

به چه نوع شکر گويم که شکرستان شکرم
ز در جفا برون شد ز در وفا درآمد

جان منصور چو در عشق توش دار زدند
در رسن کرد سر خود ز رسن مي نرود

ليک در خانه بي در تو چو مرغي بي پر
اين کند مرغ هوا چونک به چستي افتيد

ليک گرمابه بان را صورتي درنيابد
گر چه صورت ز جستن در کر و در فر آيد

در عشق جوي ما را در ما بجوي او را
گاهي منش ستايم گاه او مرا ستايد

وان کو ز چه برافتد در جام و ساغر افتد
مستيش در سر افتد پا را ز سر نداند

آن لعل را در آخر در جيب خويش يابي
بر جيب پاک جيبان نورش مر شش آمد

بر دل نهاد قفلي يزدان و ختم کردش
از بهر فتح اين در در غم طپيد بايد

منگر به گرد تن بنگر در سوار روح
مي جو سوار را به نظر در ميان گرد

هر چوب در تجمل چون بزم مير گشت
گر در دو دست موسي يک چوب مار شد

در حلقه ز آنچ دادي در حلق من بريز
کآخر چو حلقه بر درم از بيم و از اميد

زهره من بر فلک شکل دگر مي رود
در دل و در ديده ها همچو نظر مي رود

چو عشق در بر سيمين کشيد عاشق خود را
ز بوسه هاي چو شکر در آن کنار چه مي شد

غمت که کاهش تن شد نه در تنست نه بيرون
غم آتشيست نه در جا مگو کجا که نشايد

در اين جهان که در او مرده مي خورد مرده
نخورد عاقل و ناسود و يک دمي نغنود