ديوان محتشم کاشاني

چه ديد ديده دل افروز عالمي که در آن
گوهر به جاي حجر بود و در به جاي مدر

گر افتد مرغي از تاب هوا در آتش سوزان
پي دفع حرارت تنگ گيرد شعله را در بر

بود در شدت حدت مساوي هر دو را مدت
ازين گرما اگر يخ در گدازيد و اگر مرمر

جهانباني که گر طالب شود دربسته ملکي را
فلک صد عالم در بسته را به روي گشايد در

قدر امري که گر در قطره عظم او دمد بادي
کند در شش جهت هفت آسمان را از تخلخل تر

اگر خواهي ز دوران رفع ظلمت در رسد فرمان
که در ظلمات از هر ذره خورشيدي برآرد سر

تو را بازار گرم و من زرشک نو خريداران
از آن بازار در آزار از آن آزار در آذر

نکشد تا زيخ آهنگر بردش در غل
دست و پا مي زند از واهمه در آب اردک

چو نقد مهر اينک مي دود در مشرق و مغرب
در اين دارالعيار آن زر که پر معيار مي آيد

به هر جا مي نهد پا بر زمين در گوش اقبالش
مبارک باد شاهي از در و ديوار مي آيد

تو را نام از بزرگي در عبارت چون نمي گنجد
به توشيحش کنم در يک غزل درج از سخنداني

نيست در بند زر و سيم که از نقد سخن
يک جهان گنج نهان در دل ويران دارد

عقيم الطبع شد در زادن شه مادر دوران
چو آن دستور اعظم شد در افعال جهان فاعل

کاسه هاي هفت دريا از کف در پاش تو
خاليند و سرنگون و باد در کف چون حباب

اي تو را هر راست پيماني به ملکي در گرو
وي ترا هر لطف پنهاني به جائي در حساب

زين شرف کاندر بنان اشرف در جنبش است
تا به زانو مي رود در مشگ کلک خوش خرام

تو در عالم چنان گنجيده اي کز معجز انشا
همان خود معني صد فصل در يک سطر گنجاني

تو سلطان زبان داني و در مدح و ثناي تو
هزاران بلبل شيرين تکلم در غزل خواني

صد دو پيکر در زمين در هر قدم پيدا شود
روز هيجا گر کند شمشير خود را امتحان

سراي دهر که در تحت اين نه ايوان است
هزار گنج در او هست اگرچه ويران است

بسيط خاک که در چشم خلق مشت گلي است
هزار صنع در او آشکار و پنهان است

چون در رزق خدا بر روي درويش و غني
بر گدا و محتشم بادا در لطف تو باز

مبارزي که چو تيغش علم شود در رزم
سپر ز واهمه در سر کشد فلک ز سحاب

از قضا در حسب حال من به آواز حزين
بلبلي با بلبلي مي گفت در وقت سحر

خيز و در گوش دل آن بي گنه خوان اين سرود
کاي ز طبعت جلوه گر اشخاص معني در صور