ديوان قاآني

مرغ جان را تا به کي محبوس دارم در قفس
چهره توفيق را تا چند پوشم در نقاب

چند در تعمير دنيا کوشم و تخريب دين
تا به کي دارم روان خويش را در اضطراب

در نمانم زين سپس در کار و بار خويشتن
عرضه دارم حال خود را بر جناب مستطاب

از گوش باز در دل و از جان رود به عرش
در دل ز راه گوش نيوشا کند شتاب

مرمرا از طلعت اين ماه در دل خرمي
مرمرا از هجرت آن شاه در جان پيچ و تاب

جويمت تا گويمت در بر دوصد راز نهان
خوانيم تا رانيم از در به صد ناز و عتاب

عصر او قصريست در وي خفته يک کشور به ناز
عهد او مهديست در وي رفته يک عالم به خواب

بي ثناي او مقيم است آنچه در عالم رقيم
بي سپاس او عقيم است آنچه در گيتي کتاب

هر يکي را صد عيال حور منظر در حريم
هر يکي را صد غلام ماه پيکر در جناب

نه چو من يک تن ثناخوانت ازينسان در حضور
نه چو من يک کس دعاگويت ازينسان در غياب

پشه را خرطوم و از پيل دمان در احتراز
گربه را چنگال و از شير ژيان در اجتناب

غير من کم بخت بد در خواب و مي دانم يقين
کاينچنين در خواب خواهد بود تا روز حساب

تاب دلتنگي نيارد در قفس يک مرغ و بس
بيست تن در يک قفس برگو چسان آرند تاب

آنکه با مهرش ثوابست آنچه در عالم گناه
آنکه با کينش گناه است آنچه در گيتي ثواب

عفو او در روز محشر هفت دوزخ را حجيب
خشم او در وقت کيفر هشت جنت را حجاب

تکي ز خنگ وي و گرد و دوله در دهلي
غوي ز سنج وي و شور و ناله در سنجاب

چو آن به جنگل خشم تو، ويله در لاهور
چو اين به پنجه قهر تو، مويه در پنجاب

در سر هر موي مژگانش دوصد ترکش خدنگ
در خم هر تار گيسويش دوصد چين مشک ناب

وز خيال جود او بر کف گرفتم جام مي
جام در دستم گهر شد مي در آن لعل مذاب

تا غم آرد تنگدستي خاصه در عهد مشيب
تا طرب خيزد ز مستي خاصه در عهد شباب

خلوص شاه جهان جاي روح و خون شب و روز
دوان همي رودش در عروق و در اعصاب

ز شور خدمت اين در سر فلک سودا
ز تف ناچخ اين در مزاج خور صفر است

هر کجا دولت او يارش ازان در فرح است
هر کجا صولت او خصمش ازان در تعب است

اين چه جشنست کزو جان جهان در طرب است
در نه افلاک از او سور و سرور عجب است

در چشم منست آنچه به رخسار تو آب است
در جسم منست آنچه به گيسوي تو تاب است