ديوان سنايي

جاه و مقدار تو در رتبت بدان موضع رسيد
کاسمان عقل و جان در تحت قدر و جاه تست

باز در ايوان چو گيري کلک زرين در بنان
نار و نور بيم و طمع اندر دل لشکر زني

چون ثريا پشت در پشت آورند از روي مهر
چون دو پيکر روي در روي آورند از بهر جنگ

بگذر و بگذار گيتي را بدين سيرت مدام
گاه در ميدان به تيغ و گاه در مجلس به جام

چون تو در بخشش به هفت اقليم عالم در کجاست
چون تو ممدوحي سزاي معنوي شعرم کدام

تا کي از تردامنيها حلقه در مسجد زني
خوي مردان گير و يک چندي در خمار زن

اين جهان در دست روحست آن جهان در دست عقل
پاي همت بر قفاي هر دو ده سالار زن

تو چو سلمان در عطا هرگز نگشتي گرد «لا»
من چو بوذر در ثنا هرگز نگردم گرد لات

اي مرا در روضه فضل آوريده بعد از آنک
ديده بودم در دو ماه از ده فضولي صد عذاب

در سحر همچون ساحري سنگين دل و سيمين بري
دارم فزون اي سعتري در دل دو صد مرزاق را

عقل چون آن حال ديد در سر با خود بگفت
دير زياد آنکه شد در ره من مهتدي

آن کس که چو او نبود در دهر دگر
در خاک شد از تير اجل زير و زبر

گه در پي دين رويم و گه در پي کيش
هر روز به نوبتي نهيم اندر پيش

حديقة الحقيقة و شريعة الطريقة سنايي

هر دو در راه دين چو شمع و چراغ
هر دو در راغ دين چو گلشن و باغ

همچو ماه دو پيکر از تک و پوي
در به در هر دوان و روي به روي

هست در دين و ملک ظلم و محال
همچو در جسم و جان و با و وبال

ملک و دين را در اين جهان و در آن
صدق و عدل است روي و پشتيوان

ديوان سيف فرغاني

چو طاوسي تو در دنيا و در عقبي، کجا ماند
سيه پايي تو پنهان ببال چون نگار تو

بباطل چون تو مشغولي ز حق و خلق بي خشيت
نه خوفي در درون تو نه امني در ديار تو

بهانه بر قدر چه نهي قدم در راه نه، گرچه
ز دست جبر در بندست پاي اختيار تو

تو چنگي در کنار دهر و صاحب دل کند حالت
چو زين سان در نوا آيد بريشم وار تار تو

گرديم هر دو مست شراب نياز و ناز
او دست در بر من و من دست در برش

در دل نهفت همچو صدف اشک قطره را
هر در که يافت گوش ز لعل سخن ورش

آب روي تو ببيند در رخت از روشني
با رخ و روي تو کس را نيست در خور آينه

چون تو در رويش نظر کردي ببيند بعد ازين
چون عروسان پشت خود در زر و زيور آينه