ديوان سنايي

در جل کشيد جانرا در خدمتت سنايي
خواهي کنون بر آن را خواه آن زمان که خواهي

با جام باده هر يک در بزمگه سروشي
با دست و تيغ هر يک در رزمگه سپاهي

در راه رضاي تو قربان شده جان، و آن گه
در پرده قرب تو زنده شده قربانها

گه طلب کن بي سراج ماه در صحراي خوف
گه طلب کن بي مزاج زهره در باغ رجا

ني تو حيران مانده بودي در تماشاگه عجب
ني تو ره گم کرده بودي در بيابان ريا

نقل موجودات در يک حرف نتوان برد سهل
گر بود در نيم خرما چشم باز و دل گوا

کان نجات و کان شفا کارباب سنت جسته اند
بوعلي سينا ندارد در «نجات » و در «شفا»

يک دو هفته طبع از آن بگريخت کز سلوي و من
چون ستوران باز در زد در پياز و گندنا

اي ز راه خلق و خلق و لحن خوش داوود وار
در دو جايم جلوه کرده در جهان چون اوريا

نيابي خار و خاشاکي در اين ره چون به فراشي
کمر بست و به فرق استاد در حرف شهادت لا

مگردان عمر من چون گل که در طفلي شود کشته
مگردان حرص من چون مل که در پيري شود برنا

تا بيابي گر بجويي از براي حج و غزو
در مناسک حکم حج و در سير حکم غزا

ميان طبع تو و طبع حاسدت در نظم
کفايت ست در آن شعر داور آتش و آب

گاو ز مي از لطفش چو گاو فلک در تک
شير فلک از قهرش چون شير زمين در تب

شعر گوييم و عطا ده شده در هر مجلس
مدح خوانيم و ادب خوان شده در هر مکتب

اين اختران در وي مقيم از لمع چون در يتيم
اين راجع و آن مستقيم اين ثابت و آن منقلب

علم خورد و خواب در بازار عقلست و حواس
در جهان عاشقي هم خواب و هم تعبير نيست

جان فشان در سر اين کوي که از عياران
شب نباشد که در آن موسم جان افشان نيست

بي خدمت او در تن يک جان عملي نيست
بي مدحت او در دل يک تن فکري نيست

اجل در بند تو دايم تو در بند امل آري
اجل کار دگر دارد، امل کار دگر دارد

سخن را راه تنگ آمد نگنجد در سخن هرگز
اگر چه در فراخي ره چو درياي عمان دارد

خرد کمتر از آن باشد که او در وي کند منزل
مغيلان چيست تا سيمرغ در وي آشيان دارد

عيار آن است در عالم که در ميدان عشق آيد
مصاف هستي و مستي همه بر هم زدن گيرد

کرا در خام خم ندهند چون گوش از پي آوا
بود علمي اگر در عاشقي خود را علم سازد

به مهر عشق در ملک خدا آن دهخدا گردد
که شادي خانه دل در ميان شهر غم سازد