مواعظ سعدي

متاع من که خرد در بلاد فضل و ادب؟
حکيم راه نشين را چه وقع در يونان؟

جود پيدا و وجود از نظر خلق نهان
نام در عالم و خود در کنف ستر خداي

آوازه در سراي در افتد که خواجه مرد
وز بم و زير، خانه پر آه و فغان شود

دجله خونابست ازين پس گر نهد سر در نشيب
خاک نخلستان بطحا را کند در خون عجين

بوستان سعدي

تو را شهوت و حرص و کين و حسد
چو خون در رگانند و جان در جسد

گلستان سعدي

... را شنيدم که شبي در عشرت روز کرده بود و در پايان مستي همي گفت: ...

... و از هر دري سخن در پيوستم تا حديث ذلت ياران در ميان آمد گفتم: ...

فکيف مرا که در صدر مروت نشسته ام و عقد فتوت بسته و ذکر انعام در ...

دين ورز و معرفت که سخندان سجع گوي
بر در سلاح دارد و کس در حصار نيست

دشمن چو بيني ناتوان، لاف از بروت خود مزن
مغزيست در هر استخوان، مرديست در هر پيرهن

ديوان سلمان ساوجي

هر که روبر در گهت بنماد کارش شد چو زر
خاک در گاهت مگر دارد خواص کيميا

هر که چون دل در درون دارد هواي حضرتت
در يسارست او همه وقتي و دارد صدر جا

در ميان چشم و دل گردي است دور از روي تو
خيز و بنشين در ميان هر دو، بشنو ماجرا

اندرين مدت که بود از غم صباح من عشا
گفته ام حقا دعايت، در صباح و در مسا

شادي اندر نام اومد غم چو در صهبا نشاط
همت اندر ذات او مضمر چو در انجم ضيا

در کتابت با کيا باشد گيا يکسان ولي
از گيا هرگز کي آيد در جان کار کيا

به بي تعويذ بسم الله، مرو در شارع وحدت
که در بيداء لا، غولست تا سر منزل الا

نه هر کو نعمتي دارد شريف است و عزيز آنکس
که گل در دامن خارست و زر در کيسه خارا

تو زحمت مي دهي خود را وگرنه خانه رحمت
گشاد ستند در در وي قدم گرمي نهي فرما

ز دست دست طبع او شب و روزست، متواري
گهر در قلعه پولاد و زر در خانه خارا

الا تا قطره نيسان، که از صلب سحاب افتد
کند در يتيمش در صدف درياي گوهر زا

شاها! ز دست و پاي خودم در بلا و رنج
کامد ز درد پاي بسي در سرم بلا

تو خوي و رسم سپهر و ستاره از من پرس
نه در سپهر محابا، نه در ستاره حياست

در هوا ابر ز ادرار کفت را تبه خوار
در زمين آب ز اجزاي درت بهره ورست

زان جهت در دل خصمت شده اين عين حيات
زين سبب در ظلمات آن شده گوهر سيرست