فراقنامه ساوجي

سعادت کسي را بود راهبر
که در خدمت شاه بندد کمر

شدم حاصل از نعمتش مغز و پوست
ورم مغز در استخوان است از اوست

کسي کز مقيمان اين در شود
اگر خاک باشد همه زر شود

به يکدم دو عالم برانداخته
به بيش و کم از هيچ در ساخته

مقرر شد اول همه قسم تو
دگر جان دميدند در جسم تو

سراي جهان پيش اهل نظر
چو خاني نمايد که باشد دو در

چنان زي که نام تو روز حساب
نويسند با راستان در کتاب

برو سينه خاک را باز کن
ببين در دلش رازهاي کهن

در او نازکان گل اندام بين
همه خشت بالين و بستر زمين

همه در پي يکدگر مي رويم
نماند کسي سر به سر مي رويم

در اين منزل آخر چرا خفته اي؟
رباطي است ويران کجا خفته اي؟

که ز آن رفتگان باز گويد خبر
که چون است احوالشان در سفر

شبي بنده را شاه پيروز بخت
طلب کرد و بنشاند در پيش تخت

درآمد ز راه سخن گستري
سخن راند از نظم در دري

که از در معني چه پرورده اي؟
ز درياي خاطر چه آورده اي؟

در گنج معني دلم باز کرد
سخن را ز هر گونه اي ساز کرد

گهرهاي من شاه در گوش کرد
شکرهاي نغزم همه نوش کرد

به آخر ميانشان جدائي فتاد
که کس در بلاي جدائي مباد

که ده نامه زين نامه خسروي
دهم جلوه در کسوت مثنوي

اگر با فلک در کمر دست کين
زدي آسمان را زدي بر زمين

قدش در لطافت که جاني است پاک
فرو برده آب روان را به خاک

به هر گوشه نرگسش دلربا
در آن گوشه ها جاودان کرده جا

در آئينه مي ديد رخسار خويش
که او بود صد ره به از يار خويش

چو ابروي خود گاه در بوستان
کشيدند بر گلستان سايه بان

«چو شير و شکر با هم آميخته »
چو جان و خرد در هم آويخته

فسان کردي آغاز بلبل به شب
دميدي فسون باد در زير لب

گرفته به خنجر چمن شاخ بان
به مرز چمن در شده مرزبان

ندانم چه مي گفت بلبل به شب؟
که گل خنده مي کرد در زير لب

به شادي همه روز و شب دوستان
زدندي مي لعل در بوستان

سحر لاله چون در گرفتي چراغ
سراپرده گل زدندي به باغ

گرازان در آن عرصه دلپذير
هزار آهو از پي همه شير گير

چو برخاست اسب تکاور ز جاش
فتاد آهو از عجز در دست و پاش

شدي زرد رخسار گلگون وي
بدي در رگ کان روان خون وي

وگر در هوا برق کردي گذر
چو پروانه اش سوختي بال و پر

در آن آب جوشيده بر روي شط
ز سوز جگر ماغ گفتي به بط

نبودي در او راه خورشيد را
بجز باده يا باد يا بيد را

چو فصل بهارش بر آن ماه چهر
شدي گرم تر روز در روز مهر

نبيني که خور پشت چون بر کند،
زمين جامه زرد در بر کند

بساط رزان بود در زر نهان
چو بزم جهانبخش گيتي ستان

ملک در خزان داشتي نوبهار
درختش برومند و باغش به بار

شدي آب در قاقم از باد خشک
به سنجاب گشتي نهان بيد مشک

شده سرو را خشک و افسرده دست
چنار است در آستين برده دست

هر آنکس که دردي در آتش نبود
دمي خوش نمي آمدش همچو عود

روان گشته در بزم جام شراب
چو گردنده گرد فلک آفتاب

بلورين قدح بود مرجان نما
چنان کآتشي سر کشد در هوا

کسي را که در ماه دي آتشي
ز مي نيست، يا از رخ مهوشي،

سيه گشته چشم جهان سر به سر
در او کس نديد از سپيدي اثر

تو گفتي که راه هوا بسته اند
همه بال در بال پيوسته اند

به يک جاي صد نازنين مست مل
فراهم نشسته چو در غنچه گل

در آن مجلس آن هر دو مه را نظر
چو خورشيد و مه بود با يکديگر