ديوان اشعار منصور حلاج

قفل در ما بستي و پندار تو ديديم
با خويش مشو بسته که ما جمله کليديم

مفتاح ترا نيست در اين باب فتوحي
کشاف ترا لايق اين کشف نديديم

در هستي ما آتش عشقش چو درافتاد
از بستگي بند بيکبار رهيديم

تا وصله اقبال بدوزيم ز وصلش
در عشق بسي خرقه ناموس دريديم

حاصل همه اين است که اي يار در اين راه
پيوسته بياريم چو از خويش بريديم

گفتي بغير منگر گر طالب حبيبي
والله که در دو گيتي غير از تو من ندانم

چون هيچکس نشاني با خود نيافت از تو
در جستن نشانت از خويش بي نشانم

مرا گويند کآرام دل از ديدار ديگر جو
معاذالله که در عالم دلارامي دگر دانم

قطره هائيم جدا گشته ز بحر احدي
غوطه در بحر خوريم و همه دردانه شويم

از آنزمان که غلام کمينه تو شديم
حسين وار در اقليم عشق سلطانيم

در مصر عشق طوطي شيرين سخن منم
تا طعمه جو ز لعل شکر بار او شوم

ياري که در زمانه بخوبيش يار نيست
هست آرزوي خام که من يار او شوم

در چشم من چو خار نمايد گل چمن
بي تو ز بوستان بسوي دوستان روم

در هر طرف گلي است هوا جوي بلبلي
من بلبلي نيم که بهر گلستان روم

جانم نشانه ساز و در او تير غم نشان
باشد بدين نشانه بر بي نشان روم

تا بر محک عشق نمائيم کم عيار
در بوته بلاي تو عمري گداختيم

از مصر تاختن به يکي تاختن رسيد
اسبي که در طريق هواي تو تاختيم

تا يار در ديار دل ما نزول کرد
شمشير منع بر سر اعيار آختيم

گفتا چو سوخت عود دل از عشق ما حسين
ما در کنار خويش چو چنگش نواختيم

در دار ضرب کبريا از عشق جويم کيميا
مس وجود خويش را بگدازم آنگه زر کنم

ساقي بزم خاص شه آمد که خماري کنم
در دور اين ساقي چرا دعوي هشياري کنم

بهر نثار پاي خيال تو روز و شب
پر در و گوهر است مرا درجهاي چشم

از اشک سرخ و چهره زردم فسانه شد
رازي که در دل از همه مستور داشتم

روز و شب در هوس نقش گل رخسارت
خانه ديده بگلگونه منقش دارم

در نامه حديث دل درويش نويسم
يا قصه سوز جگر خويش نويسم

ترسم که کند دشمن من طعنه ات اي دوست
در نامه اگر نام ترا پيش نويسم

سينه پرداخته از غير ز غيرت آنگاه
در حريم حرمت محرم راز آمده ايم

طاق ابروي تو طاق است بخوبي زانرو
تا در آن طاق چو زاهد بنماز آمده ايم

دانسته ايم ما که سهي سرو را برست
چون قد دلفريب تو در برگرفته ايم

از خيال قد چون سرو و رخ گل رنگت
راستي در نظر آراسته باغي دارم

چون تو در انجمن آئي مه تابان چکنم
پيش خورشيد چه پرواي چراغي دارم

نبودم يکنفس طاقت که چشم از يار بربندم
کنون در خواب اگر بينم خيال دوست خورسندم

از بهر شرف خاک قدمهاش چو سرمه
در چشم جهان بين خود انباشته بودم

اي حکيم از پي آزادي ما رنجه مشو
زانکه در داغ غم عشق گرفتار خوشيم

در علاج دل بيچاره ما رنج مبر
که چو چشم خوش او خسته و بيمار خوشيم

سرگشته در اين باديه تا چند بپوئيم
اي کعبه مقصود ترا از که بجوئيم

گر در حرمت محرم اسرار نباشيم
باري نه بس است اين که گداي سر کوئيم

در دين وفا سجده ما نيست نمازي
تا چهره بخون دل آشفته نشوئيم

بجور روي نه پيچم ز آستانه يار
که سالهاست که سر بر در رضا دارم

ز گرد کبر و ريا دامن دل افشاندم
که روي در حرم خاص کبريا دارم

در آن اميد که روزي وصال دريابم
گذشت عمر گرامي بجستجوي توام

در آرزوي تو عمرم گذشت همچو حسين
هنوز واله و شيدا از آرزوي توام

عمريست که در روضه جان ايگل خندان
جز قامت تو سرو خرامان نشناسم

جز موي سمن ساي تو در روي دلارام
اندر شب تيره مه تابان نشناسم

بهار آمد و گلها شکفت ليک چه سود
گلي که ميطلبم در چمن نمي يابم

در آتشيم ز دست غمت وليک خوشيم
که از حلاوت غمهاي تو خبر داريم

اگر بهشت بود دوزخ است در چشمم
هر آن ديار که خالي ز يار مي بينم

دريغ خطه خوارزم شد چنانکه در او
نه يار و مونس و ني غمگسار مي بينم

مراد خاطر خود در جهان نمي يابم
دواي درد دل ناتوان نمي يابم

حسين کوس سفر زن بسوي عالم جان
که آنچه ميطلبم در جهان نمي يابم

الا اي طاير سدره نشيمن
چرا کردي در اين کاشانه مسکن

چو جغد اي طاير قدسي نشايد
بسر بردن در اين ويرانه گلخن

چو در جنگ آمدي با نفس و شيطان
بچنگ آور ز حکمت تيغ و جوشن

که در شرح معاني و بديعش
زبان عقل کل گشته است الکن

بچشم همت من مي نمايد
سپهر و هرچه در وي نيم ارزن

مرا در نفي کلي محو گردان
خلاصم ده ز احوال لم و لن

از ايرا در همه اطراف گيتي
مرا بدتر ز من کس نيست دشمن

در نورد اين فرش خاکي را که هنگام عروج
هست مرغ همتت را عرش کمتر آشيان

گر بخلوتخانه وحدت ترا باري بود
خويشتن چون حلقه باري از درونشان در نشان

از نويد عاطفت والله يدعوا گوش کن
تا ترا رضوان شود در روضه کمتر ميزبان

گر غبار بندگي سازي طراز آستين
بر در قربت تواني گشت خاک آستان

نفس چون در ملک خورسندي برافرازد علم
خسروش خاسر نمايد هم بود طاغي طغان

تا ز خاکپاي تو روشن شده چشم حسين
جز تو در عالم نديده ديده بيناي من

از باده دوشينت بس بيخبريم اي جان
وز شکر شيرينت در شور و شريم اي جان

با کس حديث عشق تو گفتن نمي توان
دريست در عشق که سفتن نمي توان

در دل هواي يار نيارم نگاهداشت
مهري درون ذره نهفتن نمي توان

در راه وحدت اي شمن زنار شد هستي من
شمشير سبحاني بزن تا بگسلد زنار من

هزار کس چو حسين آمدند بر در تو
دمي ز خانه برون شو براي اهل درون

حسين اگر قدمت ثابتست در ره عشق
هزار زخم بخور از حبيب و آه مکن

گوشوار جان کند از در الفاظ حسين
گر رسد شعرت بگوش شاه معني دان من

لعلت حيات ميدهد اي دوست باک نيست
گر غمزه تو سعي کند در هلاک من

در عشق تست جامه جانم هزار چاک
گر خلق بنگرند گريبان چاک من

اي عشق توئي عاشق در کسوت معشوقي
هم وامق شيدائي هم دلبر عذرا تو

باک کي دارد ز کشتن در ره عشقش حسين
نيست جز مردن مراد عاشقان پاک او

پاي خيال سست شد در طلب وصال تو
کاش بخواب ديدمي يکنفسي خيال تو

آتش جان خاکيان نفخه بي نيازيت
آب رخ هوائيان خاک در سراي تو

اي که در ظاهر مظاهر آشکارا کرده اي
سر پنهان هويت را هويدا کرده اي

تا بود در واحديت مراحد را فتح باب
از تجلي اولا مفتاح اسما کرده اي

از مقام علم مطلق آمده در جمع جمع
کششف سرقاب قوسين او ادني کرده اي

در مجال جلوه داده آفتاب ذات را
زو همه ذرات ذريات پيدا کرده اي

در خلافت تا نماند مر ملايک را خلاف
بر رموز علم الاسماش دانا کرده اي

از سر غيرت که تا غيري نيارد ديدنت
پس بچشم خويشتن در خود تماشا کرده اي

در ميان ظاهر و باطن فکنده وصلتي
نام ايشان ظاهرا مجنون و ليلي کرده اي

بهر اظهار کمال سطوت سلطان عشق
عاشق و معشوق را در عشق يکتا کرده اي

در خرابات خرابي صفات بوالبشر
از نعوت ايزدي عيش مهنا کرده اي

در هواي آفتاب ذات تو ديده ظهور
آنچه از ذرات ذريات پيدا آمده

شمس در هر ذره ميتابد ولي خفاش را
ضعف ديده پرده خورشيد رخشا آمده

پرتوي از مهر آن مهري که داري در کتف
غيرت اعجاز صاحب کف بيضا آمده

قصر قدرت را چو معمار قدر آراسته
صد هزاران کسر از او در طاق کسرا آمده

در حديبيه پس از رجعت بصد نصر و ظفر
فتح خيبر از پي تصديق رويا آمده

کنج ويران جاي گنج آمد از آن مهر ترا
در دل ويران من پيوسته مأوي آمده

خلقي ميان صومعه از انتظار سوخت
تو روي در کشيده ببازار آمده

در هر چه هست پرتو نور وجود تست
خود غير تو کجا است پديدار آمده

در ذات آفتاب نباشد تعددي
آفاق از او اگر چه پر انوار آمده

چندين هزار خانه و يک نور بيش نيست
ليک اختلاف از در و ديوار آمده

اصل عدد بغير يکي نيست در شمار
گر چه ز روي مرتبه بسيار آمده

جز واحد ارچه نيست بتحقيق در عدد
اعداد بيشمار بتکرار آمده

يک بحر در حقيقت و امواج مختلف
وان موج هم ز بحر گهربار آمده

در اختلاف صورت اگر ميکني نظر
پيش تو يار نيست جز اغيار آمده

اين عشق شورانگيز چون آشنا کند عقل
بي آشنا شوي تو در بحر بيکرانه