ديوان فيض کاشاني

ميگشايد دلت ز ناله ما
بر دعا زان در اثر بسته

غم تو دل گشاست ز آنرو دل
در انديشه دگر بسته

شدم تا بر در ميخانه عشق
که مسکينم مرا مي رايگان ده

ز شهري آمدم بيرون در آغاز
دگر باره بدان شهرم نشان ده

يک گره نگشوده زان زلفت دوتا
بوي جاني در جهان افکنده اي

کاف و نون امر را بي حرف و صوت
در مکان و لامکان افکنده اي

آتشي از عشق خود افروخته
جان خاصان را در آن افکنده اي

عاقلان را کار دنيا کرده يار
عاشقان را در فغان افکنده اي

در دل من شوق خود جا داده اي
آتشي دل را بجان افکنده اي

قطره دل را ز عشق خويشتن
در محيط بيکران افکنده اي

از بهشت و حور داده وعده اي
رغبتي در زاهدان افکنده اي

ز آتش دوزخ وعيدي داده اي
رهبتي در عاصيان افکنده اي

(فيض) را از عشق ذوقي داده اي
در تماشاي بتان افکنده اي

اين طرفه که نيست هيچ ديار
در هيچ سرا جز آن يگانه

يک نکته بگويمت از اين راز
در حسن ز عشق بود دانه

اي طاير خجسته پي مرغزار انس
در تنگناي وحشت دنيا چگونه اي

هيچ از مقام اصلي خود ياد مي کني
دور از ديار خويش در اينجا چگونه اي

با موجهاي قلزم هجران چه ميکني
در کام اژدهاي غم ما چگونه اي

زآن روزها که بود سرت در کنار ما
شبها چه ياد ميکني آيا چگونه اي

چوني در ابتلاي بلاي فراق (فيض)
اي وصل دوست داده بدنيا چگونه اي

در عشق دوست اي دل شيدا چگونه اي
اي قطره کشاکش دريا چگونه اي

جمعي بساحل از کشش ما در اضطراب
اي غرق بحر عاطفت ما چگونه اي

در چاه بابلم بيکي موي خود ببست
گفت اي اسير زلف چليپا چگونه اي

اي خانه زاد عشرت و پرورده طرب
در لجه محيط غم ما چگونه اي

اي (فيض) خويش را بغم عشق ما سپار
وآنگه ببين که در کنف ما چگونه اي

از خرقه و سجاده و تسبيح گذشتم
در کشف و کرامات توکلت علي الله

در خرقه سالوس نهان چند توان داشت
بتخانه طاعات توکلت علي الله

نکردم يک سجودي در همه عمر
که آيد آن بکار استغفرالله

گه سازدم گه سوزدم گه در دم گه دوزدم
گه مستيي آموزدم سبحانه سبحانه

ببحر وحدت در رو بناله بم و زير
برآر از ته جان لا اله الا الله

من از کون و مکان بيزار گشتم
شدم در لامکاني حسبي الله

نميگيرم چو در دست من آمد
بموي او جهاني حسبي الله

در اين آتش خوشم رضوان ميارا
براي من جناني حسبي الله

چو يار آمد ز در خاموش شو (فيض)
عيان شد هر بياني حسبي الله

پر و بالي گشادم در هوايت
شکستم اين قفس را انت حسبي

از باده روز الست گشتند جانها جمله مست
ليک از خمار آن شراب در سينها غمهاستي

از جام عشق کبريا سيراب کي گرديم ما
زين باده جان عاشقان دايم در استسقاستي

ساقي بجامي تازه کن مغز دماغ پختگان
کاين زهد خام خشک مغز در آتش سوداستي

طاغوت را کافر شديم لاهوت را مؤمن شديم
چنگال استمساک ما در عروه وثقاستي

خون در دل نافه بوي زلفت کرده
از چشم تو آهوان شده صحرائي

در تماشاي بتان روي دلت گر بخداست
مؤمني همچو مني همچو مني همچو مني

مي انگور نخواهم که بود تلخ و پليد
لب شيرين تو خواهم بمکم پي در پي

چشمت بخون مردمان تيري نهاده در کمان
تيري نهاده بر گمان پر فتنه و جادوگري

دل مردم ربودن بيخبر هاروت نتواند
ازو اين عمزه را در دلبري سحاره تر کردي

نگاهت هر زمان از (فيض) نوعي ميربايد دل
مگر چشمانت را در دلبري عياره تر کردي

راه بيرون شدن برو بستي
در اندوه و غصه وا کردي

در رهت من بجان وفا کردم
تو بجاي وفا جفا کردي

هر بلائي که بود در عالم
بر سر (فيض) مبتلا کردي

بود گر در ما تو تنها درآئي
تو تنها درآئي و با ما درآئي

تني چند بيجان همه چشم بر در
که تنها درآئي به تنها برآئي

صبر ديديم در مقابل شوق
آتش و پنبه بود و سنگ و سبوي

در دل از آتش غمش صد داغ
بر رخ از آب ديده ام صد جوي

شعله حسني ز رخسار بتان افروختي
آتشي در ما زدي از پاي تا سر سوختي

قامت بالا بلندان بر فلک افراختي
در هواشان شعله دل تا فلک افروختي

گرنه استاد ازل در پرده بودي جلوه گر
چشم فتان از کجا اين دلبري آموختي

هيچکس در هيچ سودا اينچنين سودي نکرد
عشق و آزادي خريدي دين و دل بفروختي

از خودم دور مکن ديده ام کور مکن
در جفا شور مکن هان پشيمان نشوي

لطف کن از چشم مستت ساغري
(فيض) را مگذار در غم زار هي

شد دلم ديوانه در زنجير غم
صبر تا کي اي پري رخسار هي

سرکشيهاي جوانان تا کي
دل ما در غم اينان تا کي

جان در تن هيچکس نماند زنهار
آن عارض و زلف را بکس بنمائي

از حسرت آن ميان شدم چون موئي
باشد روزي که در کنارم آئي

گر در نظر تو (فيض) پستست ولي
دارد ز خيال قد تو بالائي

ميروي و صد هزاران دل ز پي
در خيالت آنکه تنها ميروي

(فيض) در گرد رهت مشگل رسد
تند و تلخ و چست و زيبا ميروي

(فيض) را سوختي در آتش عشق
بود و هميش را فنا کردي

ز بيوفائي خوبان بجان رسد گر (فيض)
سزاي اوست که دل بست در وفاي کسي

خوش آندم کز در احسان درآئي
ميان جمع ما خوبان درآئي

بپايت خوش برافشانيم جانها
در آن ساعت که دست افشان درآئي

ز شادي جان دهد از غم رهد (فيض)
گرش در کلبه احزان درآئي

مبند اي دل طمع در ماهرويان
که خوبانرا نمي باشد وفائي

بکوش ايجان خدا را بنده باشي
برين در همچو خاک افکنده باشي

هم اينجا در بهشت جاوداني
اگر دل را زدنيا کنده باشي

نهال آرزو در سينه منشان گر خردمندي
که داغ حسرت آرد بار باغ آرزومندي

ز خواهشهاي پيچاپيچ بند آرزو بگسل
دل آزاده را بهر چه در زنجير مي بندي

خرد در حيرتم دارد هواها فتنه مي بارد
مرا ديوانه کن يارب نميخواهم خردمندي

هر کس ز پي نوري سرگشته بظلماتي
از بهر گل روئي در هر قدمي خاري

قومي شده زو حيران نه مست و نه هشيارند
ني در صدد کاري ني بارکش باري

هم را همه در کارند گر يار گر اغيارند
از دولت او دارد هر قوم خريداري

(فيض) از همه واقف شد صراف طوايف شد
خود در هم زايف شد محروم خريداري

آنکه رهم بخود نمود آينه دلم زدود
تا که بديدم آنچه بود در تتق جهان توئي

بازاريان بسود و زيان متاع در
سود و زيان ما تو و بازار ما توئي

چون رو نهد بميدان در کف گرفته چوگان
از ما فکندن سر از دوست گوي بازي

در محيط عشق خونخوار خودم افکنده
گه بتک گه بر سر آري هر چه خواهي ميکني

بس نشانهاي غلط دادي بکوي خويشتن
تشنگان واديت را در سراب انداختي

شرم بي اندازه ات سرهاي ما افکند پيش
از حجاب خويش ما را در حجاب انداختي

زلف را کردي پريشان بر عذار آتشين
رشته جان مرا در پيچ و تاب انداختي

عاشق بيچاره را مهجور در عين وصال
چشم گريان سينه بريان دل کباب انداختي

(فيض) گفتي بس غزل هر يک ز ديگر خوبتر
حيرتي در طالبان انتخاب انداختي

سوي «او ادني » روان گشتند مشتاقان وصل
تا خطاب «ارجعي » در ملک و جان انداختي

شد کنار همدمان درياي خون از اشگ (فيض)
قصه پر غصه اش تا در ميان انداختي

روي خوبان را درخشان کردي از مهر رخت
نشئه حسن ازل را در شراب انداختي

گاه نزديگ خودم خواني گهي دور افکني
زين قبول و رد مرا در اضطراب انداختي

بس در سر که بمنطق سفتند
قدر آن ها نه بدانست کسي

اي خوش آندم که نهم ديده بهم
مرغ جان چند بود در قفسي

حيف و صد حيف کس از ما نخريد
در اسرار که سفتيم بسي

سر اين شهد بپوشان اي (فيض)
نيست در دهر خريدار کسي

من خود دارم بنقد دردي
آيا تو در اين سرا چه داري

در زلف بتان کيست نهان رهزن دلها
زير شکن زلف دو تا بلکه تو باشي

گفتم لباس تقوي در عشق خود بريدم
گفتا به نيک نامي جامه دريده باشي