ديوان فيض کاشاني

بمجلسي که شمارند اهل عرفان را
ز (فيض) دم نتوان زد چه در شمار بود

براي دوست بود جان که در تنست مرا
براه دوست فتم چون تنم غبار شود

کسي کو گرفته است در بر خيالت
به بيداري او خوابها ديده باشد

خيالي کسيرا که در سر مقيم است
محالست يک لحظه خسبيده باشد

کسي را که عشق نگاريست در سر
ز سيماي او غم تراويده باشد

چو در وصف حسن تو گويد سخن (فيض)
سراپاي موزون و سنجيده باشد

در آئينه روي آن صاحب دل
خداي جهان را عيان ديده باشد

واعظ بمنبر آمد و بيهوده ساز کرد
در حق هر گروه سر حرف باز کرد

خالي در معرفت چو رياست پناه شد
انکار بر معارف ارباب راز کرد

مغرور شد بعزت تقديم در نماز
آن جاه دوست کو به امامت نماز کرد

حاکم چو بر سرير حکومت قرار يافت
بر بيکسان شهر در ظلم باز کرد

رشوة گرفت محتسب و نرخ را فزود
از لقمه حرام در عيش باز کرد

دانا چو ديد روي زمين را گرفت ظلم
کنجي خزيد و در برخ خود فراز کرد

هر که دل در سراي فاني بست
همت کوتهش بآن نرسيد

يار آمد از درم سحري در فراز کرد
برقع گشود و روي چو خورشيد باز کرد

سوي خزان عمر خزان بردم آن بهار
صد در برويم از گل رخسار باز کرد

بگذار کبريا ز در مسکنت درآ
خاتم بعرش هم به تضرع نماز کرد

هر جان گداز يافت ز سوزي و جان (فيض)
در بوته محبت جانان گداز کرد

زآن روح کايزد پاک در جسم تو نهان کرد
چشم قضا نبيند دست قدر نه بندد

ننمائي از رخان را نگشائي ار لبان را
از خار گل نرويد در ني شکر نبندد

آنکس که ديد رويت مي خورد از سبويت
غير تو در ضميرش صورت دگر نه بندد

رو از تو برنتابم تا کام خود بيابم
دانم يقين خداوند بر بنده در نبندد

سوداي شعر گفتن از تست در سر (فيض)
آنرا که دردسر نيست چيزي بسر نبندد

خواهي ز راه مقصود نوميد برنگردي
حاجت بنزد او بر کو بر تو در نبندد

از عشق باش پنهان تا چشم تو شود جان
تا در صدف نيايد باران گهر نبندد

اشکار خشک آرند با وصف بت نگارند
چون (فيض) در حقيقت کس شعر تر نبندد

حق در دل آن کند تجلي
کاين آينه از سوي زدايد

چشم سرو سر گشوده دارم
تا او ز کدام در درآيد

آن پاي که در رهت نپويد
سر که رود و بر که آيد

آندل که درو محبتت نيست
در سينه چو نغمه مي سرايد

آن گوش که نام تو شنيده
چون حرف دگر در آن درآيد

طوفان محيط عشق با دل چه تواند کرد
اين قطره خون در سر درياي دگر دارد

گويند که عنقائيست در قاف جهان پنهان
قاف دل عشاقت عنقاي دگر دارد

هر دل که درو تازد اغيار بپردازد
در عرصه دلها عشق يغماي دگر دارد

بگريه رفت ز خود (فيض) و طفل اشگش را
حساب دان همه در يتيم مي داند

شود شود نفسي ديده دلم در عرش
بناز بالش برد اليقين غنوده شود

جمال شاهد غيبي بچشم حق بينان
عيان در آينه طلعتت نموده شود

گهي هلال و گهي بدر در سر زلفت
نمايد ار بنسيمي زهم گشوده شود

مهر معشوق و آتش عشق
در سينه (فيض) تا ابد باد

تا بشکند دلم شکند زلف دم بدم
در دل جراحت از شکنش تازه مي شود

يکبار هر که در رخ خوبش نظر فکند
يابد دلش روان و تنش تازه مي شود

خوش آن کو در بلا ثابت قدم ماند
بجان و دل بعهد او وفا کرد

اين طايفه نورند و حياتند و وجودند
با هر که نشستند چو جان در تن اويند

افتاده اند در سفر ظلمت فراق
شادند از آنکه لذت دنيا چشيده اند

دنيا نميخواهم مگر باشد تنم را ماحضر
تن مرکبستم در سفر عقل اين تقاضا مي کند

عشق استفاده از قلم و لوح حق کند
در مکتب خدا رخ خوبان سبق کند

هر کس که از حرارت عشقش عرق نريخت
در ورطه کشاکش دنيا عرق کند

در دفتر سيه نبود نور عشق (فيض)
با مولوي بگوي که ترک ورق کند

آتش مهر زر و زيور چو در دلها گرفت
زمهرير مرگ آمد حوش دلها سرد شد

جان روشن آن بود کاينه جانان بود
عمر معمور آنکه در راه خدا پيموده شد

نمي بينم در اين ميدان يکي مرد
زنانند اين سبک عقلان بيدرد

ز گرد خود برا در گرد اورس
سراغي يابي از گرد چنين مرد

اي دريغا خلق را گوش پذيرفتن کرست
آنچه گفتي (فيض) در پند کسان نشنوده شد

در دل شب خبر از عالم جانم کردند
خبري آمد و از بي خبرانم کردند

گوش دادند و در آن گوش سروش افکندند
ديده دادند و سر ديده روانم کردند

بنمودند جمالي ز پس پرده غيب
در کمالش به تحير نگرانم کردند

در زمين طربم باز اقامت دادند
دايه شورش عشاق جهانم کردند

داغها در دلم افروخته شد ز آتش عشق
عاقبت چشم و چراغ دو جهانم کردند

فيضها يافتم از عالم بالا آنشب
در ثنا تا با بد فاتحه خوانم کردند

نيست در دستم از آن فيض کنون جز نامي
همکنان گرچه بدين نام نشانم کردند

چنانم از پريشاني که گر خواهم بلب آرم
زبان از حرف جمعيت پريشان در دهن گردد

بانسان ميتوان ديدن جهان را
از آن در چشم انسان آفريدند

چو انسان بود روح آفرينش
ز روح الله در جان آفريدند

بيا جان در ره جانان فشانيم
که جانرا بهر جانان آفريدند

گشودم از ميان خويشتن زنار شيطان را
کمر در خدمت الله بستم تا چه پيش آيد

کو علي آن در مدينه علم
تا ز حق شمه بما گويد

در سر چون درا درا ناله عاشقان شنو
قافله خيال بين سوي صدور ميرود

غفلت (فيض) بين که چون غره گفتگو شده
ماتم خود گذاشته در پي سور ميرود

خواجه بيهوشست و کارش در زيان
عمر رفت و خواجه رسوا ميرود

در دل ما آ تماشا کن به بين
تا چه شور و تا چه غوغا ميرود

وين سر شوريده ما را نگر
دم بدم تا در چه سودا ميرود

چون بلي گفتيم در روز نخست
بر سر ما اين بلاها ميرود

ني غلط کي يار آيد سوي ما
در سر ديوانه سودا ميرود

چو ماهي مي طپم بر ساحل هجر
که جانم عشق در پاي تو دارد

چگونه تن زند از گفت و گويت
چو در سر (فيض) هيهاي تو دارد

خوشا آن دل که مأواي تو باشد
بلند آن سر که در پاي تو باشد

خوشا چشم نکوبختي که در وي
جمال عالم آراي تو باشد

خوشا آندم که جان بپذيري اي (فيض)
سرش آنگاه در پاي تو باشد

بروم در آتش اگرم براني
که بسوزم آنرا که سزا نباشد

بجهنم آيم چو توئي در آنجا
نروم بجنت که لقا نباشد

هر عاشق بيچاره که در بند بلا نيست
آشفتگي از نگهت گيسوي تو دارد

از سر ازل پرده به بوي تو گشادند
اول در ايجاد بروي تو گشادند

گشت فلک بامر حق بحر وجود کاينات
خلعت هر خليفه در خور خود تمام شد

گهي در جعد مشگيني گرفتارم ببوي او
گهي اين آهوي جانم غم صحراي او دارد

در شب زلف نگار دل فريبي گشت کم
بهر من روزي دل گم گشته پيدا کنيد

از پي نظاره ديوانگان دادند عقل
در گذشتن اي پري رويان سري بالا کنيد

دارم اميد آنکه در غم عشق
دل من ثابت القدم باشد

هر که در دل نباشدش عشقي
حاصلش حسرت و ندم باشد

(فيض) را بخت اگر کند ياري
در ره عشق حق علم باشد

دل که در وي درد نبود کي دلست
جان چه سوزي نبودش کي جان بود

دل ندارد غير آن کو همچو من
داغ عشقي در دلش پنهان بود

سرو را در نظر آرند بياد قد تو
گرد گلزار بر آنند که بوي تو کشند

روز ايشان بود آنگه که برويت نگرند
شب زماني که در آن طره موي تو کشند

ما همنشين ناريم از خلق برکناريم
هر چند در ميانيم ما را که ميشناسد

در هر جهة مپوئيد واندر مکان مجوئيد
بيرون ز هر مکانيم ما را که ميشناسد

در شور و وجد و رقص درآيند عاشقان
از شوق دوست جامه جان را قبا کنند

عارفان از عشق اگر گردند مست
رازها در سينه کي پنهان کنند

چگونه ثبت توان کرد (فيض) در اوراق
حديث عشق چه سان مختصر تواني کرد

زان لب و چشم مست خواهم شد
حلقه در گوش تاک خواهم کرد

نمي بينم بعالم سرخ روئي
نهم تا بر در او چهره زرد