ديوان امير خسرو

يوسف چو رخت ماهي در خواب نديده ست اين
خورشيد چنان زلفي در تاب نديده ست اين

نقشي که رخت دارد در آب دو چشم من
يک چشم چنان نقشي در آب نديده ست اين

تو در درون جان و من هر دم در اندوه دگر
يارب که چون پاره کنم جان فگار خويشتن

گويند اگر آن خوش پسر آيد، چه آري در نظر
در چشم من چندين گهر بهر نثار کيست اين؟

بسته مياني در کمر چون ريسماني و گهر
باري مرا نآمد ببر، تا در کنار کيست اين؟

بر خسرو بيدل ز کين، اسپ جفا را کرده زين
گر ريزدش خون در زمين، در زينهار کيست اين؟

آمد بهار، اي يار من، بشکفت گلها در چمن
شد در نوا هر بلبلي بر شاخ سرو و نارون

اي ابر نيساني، مزن لاف از در غلتان خود
کز بهر ايثار رهش در ديده دارم بيش از اين

اي چون پري در دلبري، در حسن خود گشته بري
خواهي سليمان بنگري، بر تخت سلطان را ببين

دي در تو همي زدم لب به جفا گشاديم
بخت در دگر گشود از پي فتح باب من

خواب نماند خلق را در همه شهر از غمت
دور شنيده مي شود در دل شب فغان من

دل به زلفت بستم، ار در بندگي در خورد نيست
اي سرت گردم، بگردان گرد سر، آزاد کن

زان دل سنگين چو کردي تير پيکان مژه
تا مرا جان هست در تن تير در ترکش مکن

ناز در چشم و کرشمه در سر ابرو مکن
ور کني خير و بلا، باري نظر هر سو مکن

چشم را دل مي دهي در کشتن ما بي گنه
کافران را در قصاص مؤمنان ياري مکن

رخ سوي شاه دل نه، کش در غزا خرد را
پس اسپ عشق در ران، فرزينش رايگان کن

خوش وقت آن زمان که بود گاه مردنم
آن بت در آيد از در من ناگهان درون

اي ماه نو، ز حلقه به گوشان بندگيت
ما بنده ايم، حلقه در آن گوش در مکن

گر اين گل است، خود انداز خاک در دهنم
که تو به خوردن مي، من به خاک در خوردن

به بند سخت شدن، در شکنجه جان دادن
از آن به است که در بند نيکوان بودن

چون من گرفتارت شدم، زانم چه کآرندم خبر؟
ماهي ست در روم آنچنان، خوبي ست در ري همچنين

تا کي آرايش کني، گاه از در و گاه از گهر
در نگين داني که آخر خاکدان خواهد شدن

گر در شکار آن کينه کش گاهي به ميدان مست و خوش
مسکين دل ديوانه وش سرگشته در دنبال او

گر شهد بينم در زبان يا آب حيوان در دهان
تحقيق مي دانم که آن نبود بجز گفتار تو

تا لب او در ته هر موي خط جان نمود
بنده زان لب در ته هر موي جاني يافت نو