ديوان مسعود سعد سلمان

شادمان شد همه شب و همه روز
شعرها مي سرايد از هر در

درآمد از در حجره به صد هزار کشي
فرو نشست به پيشم چو صد هزار نگار

در آن ميان که همي بوسه دادمش بر لب
هزار بار غلط کردم از ميانه شمار

به مجلس اندر رويش بلند خورشيدست
به معرکه در تيرش ستاره سيار

از آنچه پار تو کردي شها هزار يکي
نکرد رستم دستان زال در پيکار

قلم کردار دست و پايش و گوش
چو نامه در نوردد کوه و کردر

کمال او عروس آيين در آويخت
ز گوش و گردن ايام زيور

ثنا را تيز باشد روز بازار
که باشد چون تو در عالم ثناخر

به حسن شعر من بر رادي تو
شگفتي بين که چون افتاد در خور

نه دست آنکه در پايي زنم دست
نه روي آنکه بينم روي معبر

به جان و تن همي کوشيد خواهم
ز بهر در درين درياي منکر

همي در پيش برخواهم گرفتن
رهي با سهم دوزخ هول محشر

چو کشتي از شکم در پنج دريا
برون آيم به پشت خنگ زين ور

همي چون از رضاي شافي تو
در اين مدت نصيبم هست کمتر

مرا در هيچ بزم و هيچ مجلس
مرا بر هيچ درج و هيچ دفتر

او آفتاب و همچو مطر اشکش و مرا
در آفتاب نادره آمد همي مطر

بدرود کردم او را وز وي جدا شدم
در پيش برگرفتم راهي پر از عبر

در بيشه اي فتادم کاندر زمين او
ماليده خون جانوران و بريده سر

زان آمدم شگفت که از بس بلا و شور
در وي چگونه يارد رستن همي شجر

آتش نهاد و خيره بود در ميان آب
خورشيد رنگ و تيره از او جان جانور

خورشيد رنگ و فعل شهابست بهر آنک
در مرغزار چون فلک او را بود ممر

منصوربن سعيد بن احمد که در جهان
چون فضل نامور شد و چون جود مشتهر

ور آفتاب بودي چون مهر او به فعل
جز جانور نبودي در سنگ ها گهر

به دست اندرون بي روان نوان
ز من در غم عشق نالنده تر

دلم همچو زهره است در احتراق
تنم همچو خورشيد اندر سفر

تو را اي چو آهو به چشم و بتگ
سگانند در تک چو مرغي بپر

چو نيلوفر انس تو با جوي آب
چو لاله همي جاي تو در خضر

چو شخصيست در وي نفس چون روان
چو شاخيست زو شادماني ثمر

چو شخص دليران همه پر ز زخم
چو دست عروسان همه در صور

عميدي که اخبار او همچو دين
رسيده است در هر بلاد و کور

بنامت که زد دست در شاخ خشک
که چون نخل مريم نياورد بر

سکندر نديد آب حيوان و من
همي بينم اينک به جام تو در

مرا به چون شود و کاشکي و شايد بود
حذر نگاشته در پيش چشم يک دفتر

اگر چه خواند همي عقل مرمرا در گوش
قضا چو کارگر آمد چه فايده ز حذر

بساختند چهار آخشيج دشمن از آن
که رأي تست به حق گشته در ميان داور

به نعمت تو که تا غايبم ز مجلس تو
نکرد در دل من شادي خلاص اثر

نمي توانم خواندنش به نام در يتيم
که عقل و فکرش امروزه مادرست و پدر

به پاي همت بر فرق آفتاب خرام
به چشم نعمت در روي روزگار نگر

جاه و نامش در جهان گسترده و تابان شده
اين يکي رخشنده خورشيد آندگر تابان قمر

ذکر مجدت در جهان محمدت سازد مسير
نجم جودت بر سپهر مفخرت گيرد ممر

کامگاري را دليل وهم تو بنمود راه
نامداري را علو جاه تو بگشاد در

همه دو روي و دوستند و عزيز
در دل و طبع مردمان هموار

هيچ دو روي را در اين عالم
تيزتر زان نديده ام بازار

تا درآمد چو آفتاب از در
شد ز روزن برون چون شب تيمار

زآن شکسته که بود زود ببست
هر شکسته که داشتم در کار

اي به طبع و به کف تو منسوب
در وقار و سخا جبال و بحار

داشته در زير ران سرسبکي خوش خرام
رهبر و هامون نورد که برو دريا گذار

چرخي و در زير او تابان شکل هلال
کوهي و بر روي او رخشان زر عيار

باد تکش کوفته بر تپش برق تيغ
رعد دمش خاسته در دل ابر غبار

داد به شهزاده اي زاده شاهي چنو
در هنر مملکت ديده نبد روزگار

گشتي مانند ابر بر سرکه هاي تند
رفتي مانند باد در دل شبهاي تار

با همه عالم جواد وز همه گيتي فزون
در همه ميدان تمام بر همه دانش سوار

دانم پوشيده نيست بر دل بيدار تو
که من چه بينم همه در فزع اين حصار

رنجه و تافته به رسم وداع
اندر آمد چو سرو و ماه از در

بر ندارد سخاي کفش را
بحر پر در و کان پر گوهر

از قضا پيش من نهاد رهي
که در او وهم کور گردد و کر

مدح هاي تو حرز جان و تنم
در بيابان و بيشه و کردر

والله ار در جهان چو من يابي
هيچ مداح و بنده و چاکر

چه باشي ايمن ازين خفته در نخيز که هست
ستنبه شيري نعمت شکار عمر شکر

بهايميم وخوشيم ني اين و نه آن
که در بهايم حزم است و درو حوش حذر

اگر ز آهن و فولاد تفته حصن کني
چو حال آيد دست اجل بکوبد در

دري که بر تو گشايد در هوا مگشاي
رهي که با تو نمايد ره هوس مسپر

دريغ روي تو از فرو نور چون خورشيد
دريغ قدر تو در برزو زيب چون عرعر

پس از وفات تو بازار نوحه گر دارد
چو در حيات تو بازار داشت خنياگر

پس از وفات تو از کاشکي چه خيزدمان
که در حيات تو سودي نبودمان ز مگر

چو شب سياه شود نور روز در تابش
چو خاک خشک شود آب بحر بي معبر

تو کشيده سپه به نار آيين
ماکوه از تو در گريز و حذر

هر يکي در ميانه دو ستون
اژدهايي فرو فکنده ز سر

تا ببيند گزيده پنجه پيل
همه هامون نورد و دريا در

به همه وقت ها ازين اجناس
هر کس آرد بضاعتي در خور

جاي تو در گذارد از اقران
جاه تو برفرازد از محور

در همه بوم هند هيبت شاه
لرزه افکنده بر جبال و قفار

وان تف تابدار در کوشش
نصرت و فتح را گرفته عيار

در پس اين به چند روز کنند
تيغ او کوه و دشت را گلزار

باز در حمله گرز مسعودي
بر کشد سر به زخم همچون مار

بر شود گرد تيره از هر کوه
در شود خون تازه از هر غار

باز پنهان کند به گرد و به خون
کافري در همه بلاد و ديار

عزم تو در جهان ستاره مسير
راي تو بر زمين سپهر آثار

ساز او از قضا جهان ايمن
امر او در جهان قضا رفتار

کوشش تو عدوي ملت را
در دل و ديده کوفته مسمار

هيچ بيمار و يک شکسته نماند
در جهان اي شه از صغار و کبار

همه کردارهاي نيک تو ديد
در جهان هر که بود بدکردار

در زمين از هراس و بأس تو بيش
نخورد شير بره را زنهار

مرغزار تو گشت روي زمين
مر يکي شاه را در او مگذار

اندرين غزو و در چنين صد غزو
کردگار جهانت باشد يار

همي گردد همي در حضرت امروز
عزيز و سرفراز و نام بردار

چه مردست آنکه همچون هم نباشد
مر او را در جهان گفتار و کردار

تا دست او چو ابر بباريد بر جهان
در باغ ملک شاخ جلالت گرفت بار

اي شاه شاه ملک شکاري تو در جهان
ميدان ملک بيش نبيند چو تو سوار

اي در جهان دولت شايسته پادشاه
وي از ملوک گيتي بايسته يادگار

در بوم هند زلزله افکند هر سويي
کز هيبت و نهيبش بشکافت کوهسار

در کارزار هيچ نياسود يک زمان
تا کرد کارزارش بر کفر کارزار

در آن همي نگرم کان هژبر گردنکش
همي سپاه چگونه کشد سوي پيکار

تا بيني در سراي سلطان
طوبي و نعيم و حوض کوثر

هر سر و بني به رنگ طوطي
در سايه ابر چون کبوتر

در عبهر تو ز سحر سرمه
بر سوسن تو ز مشک چنبر

از جزم تو رسته کوه بابل
در عزم تو زاده باد صرصر

از بهر عطاي بندگان هست
در قصر تو اي به جاه قيصر

در ساحت بزم تو زمين را
جود تو تهي نشاند از زر

از شادي روي تو بيفروخت
در تاج تو رنگ روي گوهر